Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 78 oppslagsord

i sitt rette element

Tyding og bruk

i sitt naturlege miljø;
der ein liker seg;
Sjå: element
Artikkelside

elementær

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå latin elementarius; av element

Tyding og bruk

  1. som høyrer til sjølve grunnlaget for noko;
    Døme
    • elementære krav;
    • elementære menneskerettar
  2. som høyrer til eller er grunnprinsippa for eit fag, ei lære eller liknande
    Døme
    • elementære kunnskapar;
    • elementær psykologi;
    • eit hefte med elementære oppgåver
Artikkelside

dissosiasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; av dissosiere

Tyding og bruk

  1. i psykologi: det å kople frå eller skilje element som høyrer saman;
    Døme
    • psykiske problem som angst, depresjon og dissosiasjon
  2. spalting av molekyl(grupper) i atom(grupper) eller ion;
    Døme
    • for sterke elektrolyttar kan den elektrolytiske dissosiasjonen vere fullstendig
Artikkelside

klitikon

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: språkleg element som ikkje kan stå aleine, og som korkje er eit ord eller eit affiks, men som festar seg til andre ord
Døme
  • ‘kje’ i ‘kan’kje’ er eit klitikon
Artikkelside

medium 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin ‘midt(en)’, opphavleg medius ‘midtre’

Tyding og bruk

  1. middel som noko blir spreidd gjennom
    Døme
    • audiovisuelle medium;
    • viktige medium som film og fjernsyn;
    • dans er det mediet han uttrykkjer seg gjennom
  2. i fysikk: stoff eller element der det går føre seg ein prosess
  3. i spiritisme: person som tener som mellomledd mellom ånder og menneske

Faste uttrykk

  • sosialt medium
    teneste på internett for individ og grupper der brukarar kan utveksle meldingar, bilete, film osv.
    • dele ei historie i eit sosialt medium;
    • vere aktiv på sosiale medium
Artikkelside

kung-fu-film

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

type av film (1) der kampsport er eit viktig element;
jamfør kung-fu
Artikkelside

kolbe

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk ‘klubbe’; same opphav som kolv

Tyding og bruk

  1. bakarste del av skjeftet (2 på handskytevåpen;
    jamfør geværkolbe
  2. (kuleforma) vid flaske med trong hals
    Døme
    • svovelsyra bobla i kolben;
    • hente kolben frå kaffitraktaren
  3. metallbehaldar med elektrisk element
    Døme
    • kolben i varmtvassbehaldaren
  4. Døme
    • kolben i kyrkjeklokka
  5. blomsterstand med sitjande blomstrar oppetter ein svollen midtstilk;
    jamfør maiskolbe
    Døme
    • skrape maiskorna av kolbane
Artikkelside

konstituere

konstituera

verb

Opphav

frå latin ‘stille opp, fastsetje’

Tyding og bruk

  1. tilsetje mellombels
    Døme
    • konstituere nokon i ei stilling
  2. brukt som adjektiv: fungerande;
    forkorta kst.
    Døme
    • konstituert direktør
  3. organisere i faste former
    Døme
    • konstituere ein organisasjon
    • brukt som adjektiv:
      • halde konstituerande møte
  4. utgjere eller danne hovuddrag i
    Døme
    • element som konstituerer ein kultur

Faste uttrykk

  • konstituere seg
    halde det første møtet for å fordele roller og ansvar
    • det nye styret konstituerte seg
Artikkelside

kompleks 2

adjektiv

Opphav

frå latin , av complecti ‘samanfatte’

Tyding og bruk

samansett av mange delar eller element;
Døme
  • ei kompleks sak;
  • ei stadig meir kompleks verd

Faste uttrykk

  • komplekst tal
    talstorleik med ein reell og ein imaginær del
Artikkelside

konfigurere

konfigurera

verb

Opphav

gjennom fransk, frå latin con- og figurare ‘forme’; jamfør kon-

Tyding og bruk

i teknikk og IT: kombinere eining eller program med andre element så dei kan fungere saman;
Artikkelside
Side 3 av 8