Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 227 oppslagsord

forboden frukt

Tyding og bruk

det ein ikkje har lov til, men som er mest lokkande;
Døme
  • forboden frukt smaker best
Artikkelside

fem

determinativ kvantor

Opphav

norrønt fim(m); truleg samanheng med finger

Tyding og bruk

  1. grunntalet 5
    Døme
    • klokka er fem over ti
  2. skulekarakteren 5
    Døme
    • få 5 i norsk

Faste uttrykk

  • fem om dagen
    mål om å ete minst fem porsjonar frukt, bær og grønsaker kvar dag
    • minst fem om dagen er ein god leveregel
  • gå fem på
    (opphaveleg frå eit kortspel) bli lurt
    • juryen gjekk fem på
  • ikkje ta fem øre for
    ikkje unnsjå (2), skamme seg eller vike tilbake for
    • han tek ikkje fem øre for å sladre på kameratane
  • ikkje vere ved sine fulle fem
    ikkje ha sitt fulle vit, ikkje vere riktig klok eller klar
    • ingen ved sine fulle fem ville seie ja
  • ta seg fem minutt
    ta ein kort pause
    • ho tok seg fem minutt med ein kollega
Artikkelside

søtkirsebær

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. tre i kirsebærslekta med søte frukter;
    morell;
    Prunus avium
Artikkelside

hermetisk

adjektiv

Opphav

av fransk hermétique, av mellomalderlatin hermeticus; etter namnet til guden Hermes Trismegistos, grunnleggjaren av alkymien og kunsten å gjere kar lufttette med hjelp av magiske segl

Tyding og bruk

  1. om matvare: konservert med å vere sterilisert og nedlagd i lufttett boks eller liknande
    Døme
    • hermetiske grønsaker;
    • hermetisk makrell;
    • hermetisk frukt
  2. som ikkje lèt noko kome inn;
    fullstendig avstengd
    Døme
    • piggtrådgjerde og hermetiske sperringar;
    • leve i ei lukka, hermetisk verd
    • brukt som adverb
      • dører og vindauge var hermetisk lukka;
      • bygget er hermetisk stengt;
      • ho lukka øyra hermetisk for alle formaningar
Artikkelside

graskar

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk; frå latin

Tyding og bruk

  1. tofrøblada, langstilka plante med handnerva blad;
    Cucurbita
  2. stor frukt av graskar (1)
Artikkelside

granattre

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

6–8 m høgt, tornete frukttre i sørlegare strøk med glatte blad, raude blomar og raudleg, velsmakande frukt;
Punica granatum
Artikkelside

granola

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tørr blanding av gryn, ofte med rosinar, tørka frukt og liknande, rista med olje og honning eller sirup
Døme
  • til frukost tek eg litt yoghurt med granola oppå
Artikkelside

grapefrukt

substantiv hokjønn

Uttale

græiˊpfrukt; greˊpfrukt

Opphav

av engelsk grapefruit ‘druefrukt’ fordi frukta veks i klasar

Tyding og bruk

bleikgul, syrleg, appelsinliknande frukt som veks på tre;
Citrus paradisi
Artikkelside

granateple

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin malum granatum ‘eple fylt med kjernar’

Tyding og bruk

raud, epleliknande frukt av granattreet
Artikkelside

tøy 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tygi ‘reiskap, utrusting’, frå lågtysk; same opphav som tysk Zeug

Tyding og bruk

  1. vove stoff til klede
    Døme
    • fint, grovt tøy;
    • kjøpe 2 m tøy til ny bukse
  2. kollektivt: klede (1, 3)
  3. Døme
    • det er godt tøy i han
  4. (dårleg) folkeferd;
  6. rørt eller sylta bær eller frukt
Artikkelside
Side 10 av 23