Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 35 oppslagsord

kongeleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld, høyrer til eller er knytt til eit kongehus
    Døme
    • kongeleg familie;
    • det kongelege slottet;
    • eit utval oppretta ved kongeleg resolusjon
  2. brukt som substantiv: person som er medlem av eit kongehus
    Døme
    • ho fekk eit møte med dei kongelege
  3. som høver for ein konge;
    mektig
    Døme
    • eit kongeleg utsyn;
    • kongeleg mottaking
    • brukt som adverb
      • more seg kongeleg
Artikkelside

rojalisme

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk av royal ‘kongeleg’

Tyding og bruk

kongetruskap;
politisk retning som held på kongedømet
Artikkelside

borgarleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er tilhengjar av ein konservativ, liberal eller kristeleg ideologi;
    ikkje-sosialistisk
    Døme
    • dei borgarlege partia;
    • borgarleg regjering
    • brukt som adverb
      • røyste borgarleg
  2. som ikkje er kyrkjeleg eller religiøs;
    Døme
    • borgarleg vigsel
    • som adverb
      • dei gifte seg borgarleg
  3. som gjeld, har med borgarklassa å gjere;
    som er særmerkt for mellomklassa sine normer
  4. som vedkjem eller er særmerkt for ein statsborgar;
    Døme
    • borgarlege rettar
  5. Døme
    • den borgarlege straffelova
  6. ikkje adeleg eller kongeleg
    Døme
    • borgarleg ektefelle
    • som adverb
      • prinsessa gifte seg borgarleg

Faste uttrykk

  • borgarleg moral
    tilsynelatande lytefri moral
Artikkelside

ratifisere

ratifisera

verb

Opphav

frå latin, av ratus ‘fastsett, gyldig’ og facere ‘gjere’

Tyding og bruk

om øvste styringsorganet i ein stat: godkjenne eller stadfeste ei internasjonal avtale
Døme
  • traktaten vart ratifisert i kongeleg resolusjon
Artikkelside

honnør

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin honor ‘ære’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det skal du ha honnør for
  2. militær helsing, særleg retta mot overodna eller kongeleg person
    Døme
    • bli gravlagd med militær honnør
  3. Døme
    • to vaksne, to barn og ein honnør, takk!
  4. i bridge: kvart av dei fem høgaste korta i kvar farge

Faste uttrykk

  • gjere honnør
    om militæravdeling: stå oppstilt til parade og presentere gevær;
    om einskildperson: føre handa til lua
Artikkelside

real 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå portugisisk; av latin regalis ‘kongeleg’

Tyding og bruk

mynteining i Brasil
Døme
  • 1 real = 100 centavos
Artikkelside

royal straight flush

substantiv hankjønn

Uttale

råiˊel stræit fløsj

Opphav

av engelsk royal ‘kongeleg’ og straight flush

Tyding og bruk

i poker: dei fem høgaste korta i éin farge
Artikkelside

riksbanner

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

fane med rikt utstyr, brukt som teikn på kongeleg rang
Artikkelside

etikette

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå lågtysk sticke ‘stikke, stift’

Tyding og bruk

sett av (uskrivne) reglar for skikk og bruk, særleg i selskapslivet, politikken, diplomatiet og ved hoffet
Døme
  • kongeleg etikette;
  • vere rekna som god etikette;
  • bryte med etiketten;
  • studere etikette og tradisjonar i dei gamle europeiske hoffa
Artikkelside

slottsherre

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. i eldre tid: høvedsmann (1) på eit kongeleg slott
  2. person som eig eit slott
Artikkelside
Side 1 av 4