Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 49 oppslagsord

prinsipp

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin ‘opphav, grunnlag’

Tyding og bruk

  1. grunnleggjande tanke eller retningslinje som ein følgjer eller går ut frå;
    Døme
    • matematiske prinsipp;
    • byggje hus etter nye prinsipp
  2. grunnleggjande etisk eller moralsk synsmåte;
    leveregel
    Døme
    • halde fast på prinsippa sine
  3. kjelde, opphav, første årsak;
    verkande kraft
    Døme
    • trua på Gud som det høgaste prinsippet i tilværet;
    • ein kamp mellom gode og vonde prinsipp

Faste uttrykk

  • av prinsipp
    av prinsipielle grunnar
    • reise kollektivt av prinsipp
  • i prinsippet
    som hovudregel;
    prinsipielt
    • i prinsippet er eg samd
  • ri prinsipp
    tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
    jamfør prinsippryttar
Artikkelside

puritanar, puritan

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. tilhengjar av ei streng engelsk kyrkjeleg retning på 1500- og 1600-talet som ut frå eit kalvinsk syn ville reinske den anglikanske kyrkja for katolske skikkar, seremoniar og liknande
  2. person som lever etter strenge moralske prinsipp
  3. person som lever enkelt og sparsamt;
Artikkelside

ri 2, ride

rida

verb

Opphav

norrønt ríða

Tyding og bruk

  1. sitje på ryggen av eit dyr og styre det framover;
    ferdast på hesteryggen
    Døme
    • ri på ein hest;
    • ri i galopp
  2. sitje skrevs over noko
    Døme
    • ri på gjerdet;
    • ri på båtkvelven
  3. Døme
    • ri over
  4. plage eller tyngje over tid
    Døme
    • det rir meg som ei mare;
    • riden av skuldkjensle;
    • poeten er riden av kjærleikslengt
  5. segle eller ferdast på sjø eller bølgje
  6. ha fordel eller nytte av
    Døme
    • ri på ei popularitetsbølgje
  7. om hanndyr: stige opp på hodyr for å gjennomføre paring

Faste uttrykk

  • ikkje ri den dagen ein salar
    vere sein i vendinga
  • ri for anker
    liggje for anker i storm
  • ri inn
    temje eller dressere til ridedyr
  • ri kjepphestar
    stadig gje til kjenne si (fastlåste) meining om eit emne
  • ri nokon som ei mare
    vere ei stor plage for nokon
    • dei økonomiske vanskane rei henne som ei mare
  • ri paragrafar
    følgje lova svært strengt;
    vere pirkete og formell;
    jamfør paragrafryttar
  • ri prinsipp
    tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
    jamfør prinsippryttar
  • ri stormen av
    • kome gjennom ein storm med å liggje på vêret
      • ri av ein storm
    • klare seg gjennom vanskar
      • ministeren reid stormen av
Artikkelside

retningslinje, retningsline

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

plan, rettesnor, prinsipp
Døme
  • retningslinjene for arbeidet
Artikkelside

opportunist

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som handlar på ein mogleg fordel i augeblikket framfor på prinsipp;
Artikkelside

prinsipplaus

adjektiv

Tyding og bruk

utan prinsipp;
karakterlaus
Døme
  • eit prinsipplaust framlegg;
  • prinsipplause redaktørar
Artikkelside

av prinsipp

Tyding og bruk

av prinsipielle grunnar;
Sjå: prinsipp
Døme
  • reise kollektivt av prinsipp
Artikkelside

ri prinsipp

Tyding og bruk

tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
jamfør prinsippryttar;
Sjå: prinsipp, ri
Artikkelside

i prinsippet

Tyding og bruk

som hovudregel;
Sjå: prinsipp
Døme
  • i prinsippet er eg samd
Artikkelside

prinsipiell

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå latin; jamfør prinsipp

Tyding og bruk

som gjeld kjernen eller prinsippet i ei sak;
vesentleg, grunnleggjande
Døme
  • drøfte prinsipielle spørsmål;
  • prinsipiell semje
Artikkelside
Side 1 av 5