Avansert søk

Enkelt søk

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

heilskap

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

helhet

Artikkelside

Nynorskordboka 116 oppslagsord

heilskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere heil;

det som er sams, det samlande;

samanfatning, totalitet;

harmoni

Døme

sjå heilskapen i noko;
samle detaljane til ein heilskap;
det er heilskap i verket

Faste uttrykk

i sin heilskap
i fullt omfang;
heilt og halde;
fullstendig
framsyninga skal visast i sin heilskap i april

Artikkelside

system

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘samanstilling’

Tyding og bruk

heilskap av einskilde delar som høyrer saman
- - kloakksystem
  - nervesystem
  - solsystem
måte noko er organisert på;
metode, ordning (2), plan
Døme
- ordne noko etter eit fast system;
- setje noko i system
planfast samanstilling eller heilskap;
oversyn ordna etter visse prinsipp
Døme
- Linnés system;
- filosofisk system
- - desimalsystem
  - metersystem
  - talsystem
administrativ oppbygging eller organisering
Døme
- det politiske systemet vårt byggjer på folkestyre og parlamentarisme
- - samfunnssystem

Faste uttrykk

få ut av systemet
leggje bak seg;
bli fri frå, gløyme (2
spelarane måtte få tapet ut av systemet;
dei måtte få kjenslene for kvarandre ut av systemet;
eg har fått hendinga ut av systemet
setje i system
organisere eller strukturere for å skape oversikt og orden
dei nye rutinane vart sette i system
system i galskapen
fornuft og samanheng i noko tilsynelatande kaotisk eller meiningslaust

Artikkelside

vinkel

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med vinke, opphavleg ‘bøying’

Tyding og bruk

geometrisk figur som er avgrensa av to rette linjer frå same punktet;
opning mellom to rette linjer som skjer kvarandre
posisjon som ein ser eller gjer noko frå
Døme
- eit knallhardt skot frå skrå vinkel;
- ta biletet frå ein annan vinkel
i overført tyding: synsvinkel
Døme
- sjå noko frå ulike vinklar
reiskap til å måle (rette) vinklar med
kryss (1, 3) (i fotballmål)
Døme
- skotet gjekk heilt opp i vinkelen
militær distinksjon (2) i form av ein omvend V
Døme
- ein korporal med to vinklar på jakka

Faste uttrykk

i vinkel
med 90° vinkel mellom to delar i ein heilskap
dørkarmen er ikkje i vinkel;
stova er bygd i vinkel
klikke i vinkel
miste fatninga;
bli rasande;
gå frå konsepta
konkav vinkel
vinkel mindre enn 180°
konveks vinkel
vinkel større enn 180°
like vinkel
vinkel på 180° = rett linje
rett/bein vinkel
vinkel på 90°
spiss vinkel
- vinkel under 90°
- i lagspel: utgangspunkt for spark, kast eller skot langt nede mot dødlinja på sida av målet
  skyte ballen frå spiss vinkel
stump vinkel
vinkel mellom 90° og 180°

Artikkelside

stokke korta

Tyding og bruk

Sjå: stokke

blande spelkorta
plassere dei ulike elementa slik at det blir ein ny heilskap
Døme
- partiet må stokke korta på nytt etter nederlaget i valet

Artikkelside

stokke

stokka

verb

Opphav

av stokk (

Tyding og bruk

blande spelkort
Døme
- stokke før ein deler ut nye kort
blande saman
Døme
- han har problem med at han ofte stokkar orda

Faste uttrykk

stokke beina
plassere beina rett i høve til kvarandre
sjansen til å utlikne glapp da spissen ikkje fekk stokka beina
stokke korta
- blande spelkorta
- plassere dei ulike elementa slik at det blir ein ny heilskap
  partiet må stokke korta på nytt etter nederlaget i valet
stokke seg
gå i surr;
gå i stå
på eksamen stokka det seg heilt for henne

Artikkelside

i sin heilskap

Tyding og bruk

i fullt omfang;

heilt og halde;

fullstendig;

Sjå: heilskap

Døme

framsyninga skal visast i sin heilskap i april

Artikkelside

totalitet

substantiv hankjønn

Opphav

av total (

Tyding og bruk

heilskap

Artikkelside

stor

adjektiv

Opphav

norrønt stórr

Tyding og bruk

som tek mykje plass eller rom;
diger, dryg, svær;
motsett liten (1);
jamfør større, størst
Døme
- ei stor bygd;
- store hus;
- vekse seg stor og sterk;
- vere stor for alderen;
- ein stor flokk;
- ein stor familie;
- eit stort smil
som gjer mykje av seg;
monaleg, omfattande
Døme
- ei stor verksemd;
- Noreg har vore ein stor tørrfiskeksportør;
- tene store pengar;
- ein stor del av folket;
- stor skilnad;
- gjere stor skade;
- i stor målestokk;
- gjere nokon ei stor teneste;
- ikkje ete stort
- brukt som adverb
  han gledde seg stort over suksessen;
  glede seg stort til noko;
  dominere stort
- brukt som substantiv
  selje og kjøpe i stort
brukt ved oppgjeving av ein sum, eit mål, ei vekt
Døme
- eit stort beløp;
- huset er 104 m² stort
vesentleg (1), viktig
Døme
- eit av dei store politiske spørsmåla føre valet;
- det store spørsmålet er …;
- dra opp dei store linjene;
- i store drag;
- ei stor glede
høg (1, 3)
Døme
- ha store tankar om nokon eller noko
sterk (6), drastisk, kvass (2, 3)
Døme
- bruke store ord
som har høg (sosial) stilling
Døme
- vere ein stor mann i kommunen
dugande, vidkjend
Døme
- ho har vorte ein stor forskar;
- ein stor idrettsutøvar
- brukt som substantiv
  det blir nok noko stort av henne
ordentleg, retteleg
Døme
- du er ein stor tosk;
- han var ein stor unge all sin dag
fin, flott
Døme
- ikkje vere stort van;
- halde ein stor middag
full, heil;
fullstendig
Døme
- den store kjærleiken;
- det store tomrommet
ikkje småleg (1)
Døme
- vere stor nok til å vedgå ein feil
brukt i utrop for å gje uttrykk for overrasking eller liknande
Døme
- du store Gud!
- du store verda!
- du store min!

Faste uttrykk

gjere store auge
sperre auga opp av undring
i det store og heile
alt i alt, stort sett, jamt over
ikkje stort anna
ikke særlig mer;
nesten berre
ikkje sjå stort anna enn bilar på turen
ikkje stort over
ikkje særleg meir enn
ho kan ikkje vere stort over 20 år;
det kan ikkje vere stort over 20 grader
sjå stort på
vurdere i grov trekk utan å hefte seg ved detaljar;
vere mild og overberande
sjå stort på det
store og små
vaksne og barn
store oktav
oktav (2) under vesle oktav og to oktavar under einstroken oktav
stort sett
vurdert i heilskap med mindre vekt på dei einkilde detaljane;
vanlegvis
vere stor i kjeften
bruke sterke ord;
vere skrytete
vere stor på det
vere kry eller overlegen

Artikkelside

stort sett

Tyding og bruk

vurdert i heilskap med mindre vekt på dei einkilde detaljane;

vanlegvis;

Sjå: stor

Artikkelside

utløpar, utlaupar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i botanikk: sideskot på plante, som kan slå rot
Døme
- planta breier seg med utløparar
del som er gått ut frå ein større heilskap;
grein (2, 4), vidareutvikling
Døme
- skikken er ein utløpar av gammal offerkultus

Artikkelside

Resultater per side: