Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no
, Bokmålsordboka og Nynorskordboka
Bokmålsordboka og Nynorskordboka
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Meny
Hjelp
Om ordbøkene
Innstillingar
Kontakt oss
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Avansert søk
Vanleg søk
Ordbøker
Begge ordbøkene
Bokmålsordboka
Nynorskordboka
Søk
Oppslagsord
Med bøygde former
Fritekstsøk
Ordklasse
alle
verb
substantiv
adjektiv
pronomen
determinativ
adverb
preposisjonar
konjunksjonar
subjunksjonar
interjeksjonar
Nullstill
Listevisning
Søkjehjelp
72 treff
Bokmålsordboka
35
oppslagsord
embetsmannsstyre
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
styreform med stor eller avgjørende makt til
embetsfolk
Eksempel
landet utviklet seg fra et embetsmannsstyre til et parlamentarisk demokrati
Artikkelside
oligarki
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Opphav
fra
gresk
, av
oligos
‘få’ og
arkhein
‘råde’
Betydning og bruk
styreform der makten er samlet hos et lite antall personer
;
fåmannsvelde
gruppe av svært rike personer med stor politisk makt
Eksempel
demokrati kan være et skjold mot rikmannsvelde og oligarki
Artikkelside
verden
substantiv
hankjønn
Vis bøyning
Opphav
norrønt
verǫld
, av
verr
‘mann’ og
ǫld
‘tidsalder’,
-en
egentlig
bestemt artikkel
Betydning og bruk
universet, verdensaltet
Eksempel
verden
skal gå under
;
verdens
undergang
;
det fins
verdener
bortenfor vår
verden
jorden, jordkloden
Eksempel
alle land i
verden
;
folk fra hele
verden
;
fra alle kanter av
verden
;
verden
er ikke stor!
–
sagt
for eksempel
når en uventet treffer en bekjent på et fremmed sted
;
jeg gjør det ikke for alt i
verden
det store utland
;
område utenfor hjemstedet
dra, reise ut i
verden
;
den store, vide
verden
;
du (store)
verden
!
til
verdens
ende
del av jorden
den tredje
verden
–
u-landene i Afrika, Asia og Latin-Amerika
;
den frie
verden
–
landene med demokratisk styreform
forsterkende
:
hva i all
verden
er det du gjør?
til ingen
verdens
nytte
stivnet
genitiv
:
ingen verdsens ting
;
verdens
sterkeste mann
;
verdens
yngste bestemor
alle mennesker
Eksempel
hele
verden
ønsker fred
;
en hel
verden
i sorg
tilværelsen, livet
Eksempel
komme seg fram i
verden
;
en kan ikke greie alt her i
verden
;
ta
verden
som den er
;
trekke seg tilbake fra
verden
–
isolere seg
;
sette barn til
verden
;
denne
verden
–
jordelivet
;
få en sak ut av
verden
;
leve i sin egen
verden
;
leve i to ulike
verdener
–
ha to ulike livsformer
;
som å komme til en annen
verden
forsterkende
:
selge gården? – aldri i
verden
!
i
sammensetninger
:
dyre
verden
, plante
verden
, fantasi
verden
, forretnings
verden
Faste uttrykk
den fjerde verden
(rester av) urbefolkning med særegne livs- og kulturformer som (ofte) er truet av mer moderne samfunnsformer
den gamle verden
Asia, Europa og Nord-Afrika
den nye verden
Amerika og Australia
forlate verden
dø
komme til verden
bli født
Artikkelside
tsardømme
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
land som styres av en tsar
styreform med tsar som øverste leder
Eksempel
Russland under
tsardømmet
Artikkelside
totalitarisme
substantiv
hankjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
totalitær styreform
Artikkelside
teokrati
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Opphav
se
-krati
Betydning og bruk
styreform der prestene (som Guds
eller
gudenes stedfortredere) rår, prestevelde
stat med teokratisk styreform
Artikkelside
styresett
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Opphav
av
sett
(
1
I)
(
5
)
Betydning og bruk
styreform
Artikkelside
folkestyre
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
politisk
styreform
basert på folkevalgte representanter og
folkeavstemninger
;
demokrati
;
til forskjell fra
diktatur
(1)
Eksempel
representativt folkestyre
Artikkelside
enevelde
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
styringsform der én person har uavgrenset makt, særlig om monarkier i flere europeiske land på 1600-, 1700- og 1800-tallet
;
absolutisme
Eksempel
det var monarkisk
enevelde
i Norge fra 1660 til 1814
Faste uttrykk
opplyst enevelde
styreform der en
eneveldig
hersker selv setter i verk reformer til beste for folket
Artikkelside
diktatur
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Opphav
fra
latin
;
jamfør
diktator
Betydning og bruk
styreform der all politisk makt er samlet hos én person eller én gruppe
;
til forskjell fra
demokrati
(1)
Eksempel
overgangen fra diktatur til demokrati
stat med
diktatur
(1)
som styreform
Eksempel
leve i et diktatur
Artikkelside
Nynorskordboka
37
oppslagsord
embetsmannsvelde
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
styreform med stor
eller
avgjerande makt til
embetsfolk
;
embetsmannsstyre
,
embetsvelde
Artikkelside
embetsmannsstyre
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
styreform med stor
eller
avgjerande makt til
embetsfolk
Døme
dei deltok i striden mot embetsmannsstyret
Artikkelside
oligarki
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
frå
gresk
, av
oligos
‘få’ og
arkhein
‘råde’
Tyding og bruk
styreform der makta er samla hos nokre få personar
;
fåmannsvelde
gruppe av svært rike personar med stor politisk makt
Døme
oligarkiet av rike familiar som styrer handelslivet i byen
Artikkelside
verd
1
I
substantiv
hokjønn
Vis bøying
Opphav
norrønt
verǫld
av
verr
‘mann’ og
ǫld
‘alder’
;
eigenleg
‘menneske-, tidsalder’
Tyding og bruk
kosmos
,
univers
;
allheim
Døme
verda skal gå under
;
det finst verder bortanfor vår verd
særleg
i bunden form
eintal
: jorda;
jamfør
jord
(1)
;
jordkula;
jamfør
jordkule
Døme
alle land i verda
;
folk frå heile verda
;
frå alle kantar av verda
ved uventa møte mellom folk:
verda er ikkje stor!
eg gjer det ikkje for alt i verda
–
ikkje for nokon pris
område utanfor heimstaden, det store utland
dra, reise ut i verda
;
den store, vide verda
stivna
genitiv
:
til verdsens ende
del av jorda
den tredje verda
–
u-landa i Afrika, Asia og Latin-Amerika
;
den frie verda
–
landa med demokratisk styreform
i spørjande utrop:
kva i all verda er det du gjer?
alle menneske
Døme
ei heil verd ynskjer fred
;
ei heil verd i sorg
særleg
i bunden form
eintal
: tilværet, livet
Døme
draumeverd
;
dyreverd
;
forretningsverd
;
setje barn til verda
;
kome seg fram i verda
;
ikkje greie alt her i verda
;
ta verda som ho kjem
;
trekkje seg attende frå verda
–
isolere seg
;
få ei sak ut av verda
;
leve i to ulike verder
–
ha ulike livsformer
;
som å kome til ei anna verd
i nektande utrop:
selje garden? – Aldri i verda!
tid
(
1
I)
Døme
før i verda
Faste uttrykk
den fjerde verda
(restar av) urfolkesetnad med særeigne livs- og kulturformer som (ofte) er truga av meir moderne samfunnsformer av di desse folkegruppene ikkje har nemnande politisk innverknad
den gamle verda
Asia, Europa og Nord-Afrika
den nye verda
Amerika og Australia
forlate verda
døy
forsake denne verda
gje avkall på det verdslege livet
kome til verda
bli fødd
Artikkelside
tsardøme
,
tsardømme
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
land styrt av ein tsar
styreform med tsar som styrar
Artikkelside
timokrati
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
av
gresk
time
‘skatt, formue’ og
-krati
Tyding og bruk
styreform der eigedomen til borgarane avgjer kva rettar og plikter dei har
Artikkelside
teokrati
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
sjå
-krati
Tyding og bruk
styreform, statsform der prestane rår
;
prestevelde
stat med teokrati (1)
gruppe av prestar som styrer i eit samfunn
eller
ein stat;
jamfør
prestestyre
Artikkelside
styresett
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
av
sett
(
2
II)
Tyding og bruk
styreform
Artikkelside
rådssystem
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
styreform som byggjer på
råd
(
3
III
, 3)
som representerer ulike (yrkes)grupper;
jamfør
sovjet
Artikkelside
regime
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Uttale
utt resjiˋme
Opphav
frå
fransk
;
av
latin
regere
‘styre, forvalte’
Tyding og bruk
ofte
nedsetjande
: (stats)styre,
styreform
Døme
eit reaksjonært regime
Artikkelside
Forrige side
Side 3 av 4
Neste side
Resultat per side:
10
20
50
100