Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
100 treff

Bokmålsordboka 60 oppslagsord

ekstranummer

substantiv intetkjønn

Opphav

av ekstra

Betydning og bruk

  1. ekstra (2) utgave av avis, blad eller lignende i tillegg til det som var planlagt;
    Eksempel
    • avisen kom med ekstranummer på grunn av ulykken
  2. ekstra (2) nummer framført utenfor programmet på en konsert, oppsetning eller lignende
    Eksempel
    • kveldens siste ekstranummer;
    • gi et ekstranummer
  3. nytt samleie etter kort tid;
    jamfør nummer (3)
    Eksempel
    • de rakk et ekstranummer før middag
Artikkelside

innslag

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. det å slå eller trenge inn
    Eksempel
    • innslaget fra en geværkule
  2. sted der noe slås eller er slått inn
    Eksempel
    • innslaget til tunnelen
  3. i veving: tråd som en legger på tvers av renningstrådene og slår inn med skjestokken;
  4. del av et større hele
    Eksempel
    • gatemusikantene er et artig innslag i bybildet;
    • programmet var spekket med gode innslag;
    • forfatteren skriver et bokmål med sterke innslag av dialekt
Artikkelside

innsender

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

person som sender inn noe, særlig et brev eller en meningsytring til en avis
Eksempel
  • flere innsendere kritiserte programmet
Artikkelside

laste ned

Betydning og bruk

overføre data fra en ekstern lagerenhet til sin egen lagerenhet;
Se: laste
Eksempel
  • programmet kan lastes ned fra nettet til din egen datamaskin
Artikkelside

lasting 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

det å laste (1
Eksempel
  • lossing og lasting;
  • lastingen av programmet tok lang tid
Artikkelside

laste 1

verb

Opphav

fra lavtysk, av last (1; betydning 4 etter engelsk load

Betydning og bruk

  1. føre last om bord i et skip;
    lesse på for eksempel en vogn;
    motsatt losse (1)
    Eksempel
    • skipet er lastet med tømmer;
    • laste opp bilen
  2. ta inn last
    Eksempel
    • skipet laster kaffe i Santos
  3. romme (1) (av last)
    Eksempel
    • skipet laster 5000 tonn
  4. i IT: overføre data eller program til en lagerenhet

Faste uttrykk

  • laste ned
    overføre data fra en ekstern lagerenhet til sin egen lagerenhet
    • programmet kan lastes ned fra nettet til din egen datamaskin
  • laste opp
    overføre data fra sin egen lagerenhet til en ekstern lagerenhet
    • laste opp bildene på serveren
Artikkelside

medvirkende

adjektiv

Opphav

av medvirke

Betydning og bruk

  1. som virker sammen med noe annet
    Eksempel
    • en medvirkende årsak;
    • opplysningene var medvirkende til at politiet fant bilen
  2. som deltar sammen med andre i et arbeid, en oppgave, en produksjon eller lignende
    Eksempel
    • de medvirkende skuespillerne
    • brukt som substantiv
      • de medvirkende i programmet
Artikkelside

nedringe

verb

Betydning og bruk

Eksempel
  • NRK ble nedringt av rasende seere etter programmet
  • brukt som adjektiv:
    • nedringte krisetelefoner
Artikkelside

minus 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av minus (2

Betydning og bruk

  1. tegnet –;
    Eksempel
    • et minus foran et tall betyr at det er negativt
  2. noe negativt;
    Eksempel
    • trafikkstøy er et minus ved bylivet;
    • det er et minus at programmet sendes så sent;
    • regnskapet kom ut med minus
Artikkelside

knekke 2

verb

Opphav

jamfør norrønt knekkja ‘ødelegge’; samme opprinnelse som knekke (1

Betydning og bruk

  1. få til å knekke (1, 1);
    bryte, revne
    Eksempel
    • knekke av noe;
    • falle og knekke skia
    • brukt som adjektiv:
      • forslått og med knekt nese
  2. Eksempel
    • knekke nøtter
  3. Eksempel
    • knekke en motstander;
    • ikke la seg knekke;
    • være fysisk og psykisk knekt

Faste uttrykk

  • knekke en flaske
    åpne en flaske
    • knekke en flaske vin
  • knekke koden
    • finne fram til koden
      • knekke koden til safen;
      • programmet hadde knekt koden til nettverket
    • forstå et tilsynelatende uforståelig system
      • innvandrere som har knekt koden for å lykkes i Norge
  • knekke nakken
    ta på seg mer enn en greier
    • sette seg mål som andre har knekt nakken på
Artikkelside

Nynorskordboka 40 oppslagsord

nummer

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin numerus ‘tal’

Tyding og bruk

  1. (tal som syner) plass i ei rekkje;
    noko som har den eller den plassen i ei rekkje;
    forkorta nr.
    Døme
    • vi bur i same gata, ho i nummer 10, eg i nummer 14;
    • bruke nummer 39 i sko;
    • bli nummer tre i ei tevling;
    • framhald i neste nummer av bladet
  2. (kunstnarleg) innslag i framsyning eller arrangement
    Døme
    • neste nummer på programmet
  3. uviktig person;
    person utan særpreg
    Døme
    • han er berre eit nummer i rekkja
  4. raskt, tilfeldig samleie

Faste uttrykk

  • eit nummer i rekkja
    uviktig person;
    person utan særpreg
    • han er berre eit nummer i rekkja
  • gjere eit nummer av
    blåse noko opp;
    gjere vesen av
    • det er ikkje noko å gjere eit nummer av
  • ta nummer
    kjøpe lodd i eit lotteri
  • vere nummeret før
    vere nære på
    • det var nummeret før sjølvtenning
Artikkelside

underhalding, underhaldning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

(arrangert) tidtrøyte, (framvist) moro, trøyskap
Døme
  • ta seg av underhaldinga;
  • fest med underhalding;
  • programmet var god underhalding
Artikkelside

plakat 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; frå fransk, av plaquer ‘overtrekkje’

Tyding og bruk

oppslag med reklame, kunngjering eller dekorativt motiv
Døme
  • henge opp plakatar;
  • ha ein plakat av Che Guevara på veggen

Faste uttrykk

  • på plakaten
    på programmet
    • orkesteret hadde fire konsertar på plakaten;
    • meir underhaldning står på plakaten
  • ta av plakaten
    særleg om teaterstykke: slutte å spele
Artikkelside

ekstranummer

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ekstra

Tyding og bruk

  1. ekstra (2) utgåve av avis, blad eller liknande i tillegg til det som var planlagt;
    Døme
    • avisa begynte som eit ekstranummer;
    • dei vil dele ut eit ekstranummer av bladet
  2. ekstra (2) nummer framført utanfor programmet på ein konsert, oppsetjing (3) eller liknande
    Døme
    • artisten let publikum velje ekstranummer;
    • trampeklapp og ekstranummer
  3. nytt samleie etter kort tid;
    jamfør nummer (4)
    Døme
    • eit kjapt ekstranummer før jobb
Artikkelside

lokalradio

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

radiosendingar for eit avgrensa geografisk område
Døme
  • drive lokalradio;
  • programmet vart sendt i lokalradioen
Artikkelside

knekkje, knekke 2

knekkja, knekka

verb

Opphav

jamfør norrønt knekkja ‘øydeleggje’; same opphav som knekke (1

Tyding og bruk

  1. få til å knekke (1, 1);
    breste, rivne
    Døme
    • knekkje av ein kvist
    • brukt som adjektiv:
      • ein knekt skistav
  2. Døme
    • knekkje ei nøtt
  3. vinne over;
    knuse
    Døme
    • knekkje motstandaren;
    • vere knekt både fysisk og psykisk

Faste uttrykk

  • knekkje ei flaske
    opne ei flaske
    • knekkje ei flaske vin
  • knekkje koden
    • finne fram til koden
      • knekkje koden til safen;
      • programmet hadde knekt koden til nettverket
    • forstå eit tilsynelatande uforståeleg system
      • dei har knekt koden for å skape lønsame hotell i utkantstrøka
  • knekkje nakken
    ta på seg noko ein ikkje greier
    • ha eit mål som ein lett kan knekkje nakken på
Artikkelside

kunstnarleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld kunst (3) og kunstnarar
    Døme
    • kunstnarleg innsikt;
    • ha kunstnarlege interesser
  2. som har estetisk verdi
    Døme
    • boka hadde ikkje noko kunstnarleg innhald;
    • ho gav produkta ei kunstnarleg utforming
  3. brukt som substantiv: underhalding i form av eit kunstnarleg innslag, til dømes musikalsk
    Døme
    • kven er ansvarleg for det kunstnarlege i programmet?
Artikkelside

knekkje koden

Tyding og bruk

Sjå: kode
  1. finne fram til koden
    Døme
    • knekkje koden til safen;
    • programmet hadde knekt koden til nettverket
  2. forstå eit tilsynelatande uforståeleg system
    Døme
    • dei har knekt koden for å skape lønsame hotell i utkantstrøka
Artikkelside

kode 2

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk eller engelsk, frå latin codex; jamfør kodeks

Tyding og bruk

  1. (oversyn over) tal, bokstavkombinasjonar, ord, setningar eller andre symbol til å bruke i skriftlege eller munnlege meldingar for å gjere innhaldet uskjønleg for uvedkomande, for å spare plass eller for å få eit standarisert, lettkjenneleg informasjonssystem
    Døme
    • telegrammet var skrive i kode;
    • varer blir no meir og meir prisa med kode;
    • klede skal vere merkte med kode for vask
  2. talkombinasjon brukt for å opne eller få tilgang til noko
    Døme
    • kjenne koden for ein lås;
    • koden til inngangsdøra;
    • koden til nettbanken
  3. samling av reglar som syner korleis data kan representerast med teikn
    Døme
    • alfabetisk kode;
    • numerisk kode
  4. instruksjon i eit dataprogram som definerer kva programmet skal gjere
  5. sett av uskrivne reglar for framferd og sosial omgang
    Døme
    • ei verd med kompliserte kodar for åtferd og kommunikasjon

Faste uttrykk

  • knekkje koden
    • finne fram til koden
      • knekkje koden til safen;
      • programmet hadde knekt koden til nettverket
    • forstå eit tilsynelatande uforståeleg system
      • dei har knekt koden for å skape lønsame hotell i utkantstrøka
Artikkelside

konferansier

substantiv hankjønn

Uttale

konferansierˊ; konferansieˊ

Opphav

frå fransk; jamfør konferanse

Tyding og bruk

person som presenterer artistane i revy, show eller liknande og bind programmet saman
Artikkelside
Side 2 av 6