Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 66 oppslagsord

tolv

determinativ kvantor

Opphav

norrønt tolf

Tyding og bruk

grunntalet 12
Døme
  • få tolv rette (i tipping)

Faste uttrykk

  • gå på halv tolv
    vere tilfeldig, mangle styring, gå på skeive
  • klokka er fem på tolv
    òg overf: tida er snart ute, katastrofen kjem snart
Artikkelside

oppseiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å seie opp eller heve ei avtale, ein kontrakt eller liknande
Døme
  • fristen for oppseiing er lik for begge partane i eit arbeidsforhold;
  • bankinnskot med tolv månaders oppseiing;
  • oppseiing av tidsskriftet må gjerast skriftleg
Artikkelside

politidistrikt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

eining i politiet (2 som ligg under Politidirektoratet
Døme
  • frå 2016 er Noreg delt inn i tolv politidistrikt
Artikkelside

paladin

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom italiensk eller fransk; frå latin palatinus ‘embetsmann ved hoffet’

Tyding og bruk

  1. i gammal fransk heltedikting: kvar av dei tolv riddarane i følgjet til Karl den store;
    helt (1) som kjemper mot urett
  2. ukritisk tilhengjar;
    følgjesvein, våpendragar (1)
Artikkelside

passere

passera

verb

Opphav

frå fransk og tysk; av latin passus ‘steg’

Tyding og bruk

  1. gå, fare forbi eller igjennom
    Døme
    • passere i 70 kilometers fart;
    • dei passerer bomstasjonen kvar dag;
    • passere ei bru;
    • passere målstreken
  2. sjå bort frå;
    bli akseptert;
    oversjå
    Døme
    • desse ytringane får passere som vrøvl
  3. leggje bak seg eit skilje i alder, mengd eller liknande
    Døme
    • ho passerte dei sytti;
    • klokka passerte tolv;
    • vi har passert fem millionar innbyggjarar i Noreg
  4. bli behandla
    Døme
    • framlegget har passert Stortinget

Faste uttrykk

  • la passere
    ikkje bry seg om; gå med på, godkjenne
    • slikt kan ein ikkje la passere
  • passere revy
    dukke opp i minnet
    • livet hans passerte revy
Artikkelside

lunsje

lunsja

verb

Tyding og bruk

ete lunsj
Døme
  • vi lunsjar vanlegvis klokka tolv
Artikkelside

mjølke 3

mjølka

verb

Opphav

norrønt mjolka; jamfør mjølk

Tyding og bruk

  1. dra eller suge (med maskin) mjølk ut av spenar
    Døme
    • mjølke kyrne;
    • gå i fjøset for å mjølke
  2. i overført tyding: utnytte maksimalt;
    trekkje pengar eller andre verdiar ut av noko
    Døme
    • mjølke folk for pengar
  3. gje mjølk
    Døme
    • kua mjølkar tolv liter i målet;
    • kua har slutta å mjølke
Artikkelside

kalendermånad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kvar av dei tolv månadene i året, rekna frå den første til den siste dagen
Artikkelside

måneår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

nemning på tolv måneskifte (2), om lag 354 dagar
Artikkelside

månad

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt mánaðr; av måne , opphavleg ‘tida frå nymåne til nymåne’

Tyding og bruk

  1. i astronomi: tid som månen bruker på ein runde rundt jorda (frå nymåne til nymåne)
  2. kvar av dei tolv delane av eit år, tidsrom på om lag 30 dagar;
    forkorta md.
    Døme
    • april månad;
    • bladet kjem to gonger i månaden;
    • tidlegare i månaden;
    • månaden ut;
    • ein månads tid;
    • husleiga er 12 000 kr månaden;
    • bli oppsagd med tre månaders varsel;
    • vere gravid i femte månaden
  3. brukt i datering;
    forkorta d.m.
    Døme
    • den 23. denne månaden

Faste uttrykk

  • kvit månad
    månad utan alkoholbruk
Artikkelside
Side 1 av 7