Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

status

substantiv hankjønn

Opphav

latin av stare ‘stå’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha høg diplomatisk status;
    • få status som sjølvstendig stat;
    • ekteskapleg status – sivilstand
  2. oversyn over aktiva og passiva i ein rekneskap ved slutten eller byrjinga av ein rekneskapsbolk;
    oversyn over stoda
    Døme
    • gjere opp status ved årsskiftet
Artikkelside

rang 1

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk ‘rekkje, plass’

Tyding og bruk

  1. plassering som ein person har i eit fast (sosialt) hierarki;
    militær grad
    Døme
    • offiserar med løytnants rang;
    • plassere gjestene etter rang
  2. plassering som noko har (i høve til noko anna av same art) ut frå kvalitet, verdi eller liknande;
    status, verdi
    Døme
    • ha rang mellom dei fremste

Faste uttrykk

  • av rang
    blant dei aller beste i sitt slag
    • ho var ein talar av rang
  • gjere nokon rangen stridig
    konkurrere om førsteplassen;
    måle seg med nokon;
    utkonkurrere
    • ingen kan gjere han rangen stridig
  • ha rangen
    ha førerett
    • fotgjengarar har rangen
Artikkelside

degradering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å degradere (1) eller bli degradert;
    tildeling av lågare posisjon eller status
    Døme
    • degradering frå eliteserien;
    • sosial degradering frå eitt samfunnslag til eit anna
  2. nedsetjing til lågare militær grad eller rang
    Døme
    • etter degraderinga var ho fenrik
Artikkelside

oskepott

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til eventyrfiguren Oskepott; jamfør tysk Aschenputtel

Tyding og bruk

i overført tyding: person som opplever liknande status eller hendingar som hovudkarakteren i eventyret om Oskepott
Døme
  • kjenne seg som ein oskepott
Artikkelside

prestisje

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin, opphavleg ‘blendverk, jugl’

Tyding og bruk

sterk stilling i folks omdøme;
posisjon, status
Døme
  • tape prestisje;
  • eit yrke med høg prestisje;
  • det er gått prestisje i saka
Artikkelside

nybakt, nybaka

adjektiv

Opphav

av ny (2

Tyding og bruk

  1. som nettopp er bakt;
    Døme
    • nybakte boller
  2. som nyleg har fått ei ny stilling eller status
    Døme
    • nybakt student;
    • nybakt noregsmeister
Artikkelside

nivå

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk niveau, av eldre fransk nivel, av latin libella ‘vaterpass’; jamfør libelle (1

Tyding og bruk

  1. høgd til ei vassrett flate;
    Døme
    • golvet i toget bør vere på nivå med plattformene
  2. plassering på ein skala som avspeglar kvalitet, status, utbreiing, storleik eller liknande;
    Døme
    • heve nivået;
    • senke nivået;
    • prestasjonane ligg på eit svært høgt nivå;
    • eit velferdssystem på nivå med det norske;
    • medlemstalet ligg på same nivå som i fjor
Artikkelside

insuffisiens

substantiv hankjønn

Opphav

av seinlatin insufficientia, av insufficiens

Tyding og bruk

  1. i medisin: det at eit organ eller organsystem (særleg hjarte, lunger, nyrer) ikkje fungerer som det skal
  2. i jus: underbalanse i status, slik at skulda er større enn det ein eig
Artikkelside

heltestatus

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • dei fekk heltestatus etter sigeren;
  • han hadde heltestatus etter redningsdåden
Artikkelside

hakkeorden

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. tendens i dyreflokkar til å lage ei rangordning slik at individ med høg status ustraffa kan gå til åtak på dei med lågare status
  2. i overført tyding: hierarki der dei sterke dominerer dei svake
Artikkelside
Side 1 av 5