Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 16 oppslagsord

formfast

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som held på forma under oppbevaring eller bruk
    Døme
    • ein formfast brannslange
  2. som følgjer eit fast mønster eller ei fast form;
    Døme
    • formfast språk
Artikkelside

fertilitetsrate

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gjennomsnittleg tal på levandefødde barn per kvinne i eit område eller ein tidsperiode
Døme
  • fertilitetsraten i landet har halde seg stabil dei siste åra
Artikkelside

fasttømra

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av tømre (2 og fast

Tyding og bruk

Døme
  • fasttømra prinsipp
Artikkelside

etablert

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har ein trygg og stabil posisjon;
    som er på plass og i funksjon;
    som har etablert seg
    Døme
    • etablerte artistar;
    • ein etablert restaurant;
    • etablerte par med stabil økonomi
  2. allment godkjend
    Døme
    • dette er etablert praksis;
    • etablerte sanningar;
    • det etablerte politiske systemet
    • brukt som substantiv
      • nye idear som utfordrar det etablerte;
      • motstand mot det etablerte

Faste uttrykk

  • det etablerte samfunnet
    det eksisterande samfunnet med dei lovene, verdiane, normene, fordommane og liknande som gjeld;
    establishment
Artikkelside

etablere

etablera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin stabilire ‘gjere fast’

Tyding og bruk

starte, setje i gang;
Døme
  • etablere ei bedrift;
  • etablere kontakt;
  • etablere eit nytt tilbod for ungdomane i bygda

Faste uttrykk

  • etablere seg
    • stifte familie, få seg fast jobb, bustad og liknande;
      få ein trygg og stabil posisjon
      • dei etablerte seg seint i livet;
      • etablere seg i eit nytt område
    • starte verksemd
Artikkelside

damp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. mengd av ørsmå væskedropar i luft som ser skyliknande ut;
    Døme
    • det kom røyk og damp frå kjelen;
    • det dogga på ruta av all dampen
  2. vatn oppheta til gassform, brukt som energikjelde
    Døme
    • skipet er drive på damp;
    • kraftverket treng stabil tilførsel av damp
  3. gassform av stoff som ved normal temperatur er fast eller flytande
    Døme
    • radioaktiv damp;
    • giftige dampar
  4. dampbåt (i rutefart)
    Døme
    • der kjem dampen;
    • stige om bord på dampen

Faste uttrykk

  • for full damp
    for fullt;
    av alle krefter, for full fart
    • toget køyrer for full damp mot hovudstaden;
    • skipet gjekk for full damp ut fjorden;
    • jobbe for full damp
  • få opp dampen
    setje opp farten;
    auke innsatsen eller forbetre prestasjonane
    • toget fekk opp dampen etter nokre kilometer;
    • hesten fekk opp dampen midtvegs i løpet;
    • laget har for alvor fått opp dampen
  • halde dampen oppe
    i overført tyding: halde innsatsen, krafta eller prestasjonane ved like
    • restauranten må halde dampen oppe i romjula;
    • laga heldt dampen oppe gjennom heile sesongen
Artikkelside
Side 2 av 2