Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
16 treff

Bokmålsordboka 9 oppslagsord

skru 1

substantiv hankjønn

Opphav

av skru (2

Betydning og bruk

  1. roterende bevegelse
    Eksempel
    • gjøre salto med skru
  2. i ballspill:
    Eksempel
    • en ball, et skudd med skru i
Artikkelside

skrue

substantiv hankjønn

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. (mindre) bolt med hode og gjenger
    Eksempel
    • feste noe med skruer;
    • sette ordene sine på skruer – tale tvetydig eller affektert
  2. foreldet: propell på fartøy
  3. Eksempel
    • en underlig skrue

Faste uttrykk

  • ha en skrue løs
    være litt skrullet
Artikkelside

løsne

verb

Opphav

norrønt losna, av løs

Betydning og bruk

  1. bli løs, miste festet, komme på glid
    Eksempel
    • tennene løsner;
    • kaka har løsnet langs kanten;
    • skruen har løsnet;
    • det løsnet et skred
  2. plutselig gå mye bedre
    Eksempel
    • nå løsner det
  3. gjøre løs
    Eksempel
    • løsne på grepet;
    • løsne noen steiner;
    • løsne på snippen;
    • løsne et skudd
Artikkelside

omdreining, omdreiing

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. det å dreie rundt
    Eksempel
    • en omdreining på skruen
  2. rotasjon helt rundt til utgangspunktet
    Eksempel
    • motoren gikk med 4000 omdreininger i minuttet
  3. Eksempel
    • saken fikk en ny omdreining
Artikkelside

links

adjektiv

Opphav

fra tysk

Betydning og bruk

  1. venstre, venstrehånds;
    motsatt rechts (1)
    Eksempel
    • en skrue med links gjenger
  2. brukt som adverb: mot venstre eller med venstre hånd
    Eksempel
    • skruen skal dreies links;
    • hun bokser links

Faste uttrykk

  • skyte links
    støtte våpen mot venstre skulder og trekke av med venstre hånd;
    jamfør linksskytter
    • han skyter links
Artikkelside

medurs

adverb

Betydning og bruk

i samme retning som den viserne på en klokke går;
motsatt moturs
Eksempel
  • drei skruen to omdreininger medurs
Artikkelside

sprengskive

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

fjærende skive som brukes under mutter eller skruehode (for å hindre at skruen løsner)
Artikkelside

skiftenøkkel

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

skrunøkkel som kan stilles inn etter størrelsen på skruen
Artikkelside

rechts

adjektiv

Uttale

rekjts

Opphav

tysk

Betydning og bruk

høyre, høyregjenget, høyrehånds;
som adverb:;
motsatt links
Eksempel
  • skruen går rechts;
  • skyte rechts
Artikkelside

Nynorskordboka 7 oppslagsord

skru 1, skruv 2

substantiv hankjønn

Opphav

av skru (2

Tyding og bruk

  1. roterande rørsle
    • gjere salto med skru
  2. i ballspel:
    • ein ball, eit skot med skru i
Artikkelside

skrue 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. (mindre) bolt med hovud og gjenge
    Døme
    • feste lampa med to skruar
  2. Døme
    • ein underleg skrue
  3. Døme
    • før kalla dei propellen for skrue

Faste uttrykk

  • ha ein skrue laus
    vere litt skrullet
Artikkelside

omdreiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å dreie rundt
    Døme
    • ei omdreiing på skruen
  2. rotasjon heilt rundt til utgangspunktet
    Døme
    • motoren gjekk med 4000 omdreiingar per minutt
  3. Døme
    • utviklinga har fått ei ny omdreiing
Artikkelside

halde

halda

verb

Opphav

norrønt halda

Tyding og bruk

  1. ha tak i eller grep rundt
    Døme
    • halde eit barn;
    • halde noko i handa;
    • ho held i blyanten;
    • fuglen heldt noko i nebbet;
    • halde seg fast i rekkverket
  2. få noko eller nokon til å bli på ein viss stad;
    ha fysisk makt over;
    hindre i å utfalde seg fritt
    Døme
    • halde hesten;
    • halde nokon i fengsel;
    • han heldt dei på avstand;
    • det var ikkje mogleg å halde han heime;
    • eg held meg frå å kommentere saka;
    • halde seg i skinnet;
    • halde pusten;
    • ho heldt gråten tilbake;
    • vi må prøve å halde smitten nede;
    • hald kjeft!
  3. la kome i ei viss stilling;
    ha i ei viss stilling;
    Døme
    • halde fram handa;
    • halde arket opp mot lyset;
    • halde hendene på ryggen;
    • halde hendene for auga;
    • halde seg oppe
  4. vere på ein bestemd stad;
    ikkje vike av frå eller kome ut av;
    røre seg eller styre i ei viss lei
    Døme
    • halde til utanfor sentrum;
    • halde seg heime;
    • halde kursen;
    • halde leia;
    • halde farten;
    • halde takta;
    • halde noko i gang;
    • halde seg på vegen;
    • halde fram som ein stemner;
    • ho er sjuk og har halde senga i fleire dagar;
    • eg held meg helst i bakgrunnen;
    • dei heldt følgje med meg nesten til mål
  5. syte for at noko blir verande i same tilstand eller stilling;
    framleis ha, ikkje miste;
    vare ved uendra;
    Døme
    • halde stillinga;
    • halde stand;
    • halde ei festning;
    • halde varmen;
    • halde fargen etter mange vask;
    • halde seg i form;
    • prisane held seg;
    • mjølka heldt seg lenge;
    • dei prøvde å halde liv i han;
    • dei heldt stemninga oppe
  6. rette seg etter;
    stå ved;
    Døme
    • halde ord;
    • halde lova;
    • halde ein lovnad
  7. ha eller nå opp i
    Døme
    • vatnet held over 20 °C;
    • vinen heldt ca. 10 % alkohol;
    • halde mål
  8. tole utan å gå sund eller gje etter;
    stå imot trykk og påkjenning
    Døme
    • varene var tunge, men posen heldt;
    • skruen held ikkje;
    • sjekk om isen held;
    • overslaget heldt ikkje
  9. ha i teneste eller til rådvelde;
    Døme
    • halde vaskehjelp;
    • halde høns
  10. abonnere på
    Døme
    • halde ei avis
  11. drive på med;
    Døme
    • halde kurs i teikning og måling;
    • halde styr på papira;
    • halde kontroll på elevane;
    • halde orden;
    • halde fred;
    • halde fest;
    • dei heldt messe kvar søndag;
    • koret skal snart halde konsert;
    • kan du halde vakt i natt?
    • skal du halde tale i bryllaupet?
    • slutt med å halde slikt leven!
  12. rekne for;
    sjå på som
    Døme
    • halde seg for god til noko;
    • halde noko for eit mirakel;
    • halde noko for sant;
    • eg held han for å vere svært påliteleg

Faste uttrykk

  • halde att
    • hindre ei rørsle framover;
      bremse ei utvikling
      • regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
    • ikkje sleppe frå seg
      • forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
      • visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
  • halde av
    • vere glad i;
      verdsetje høgt
      • eg held av han
    • reservere
      • kan du halde av ein plass til meg?
  • halde fast ved
    vere tru mot
  • halde fram
    • gå vidare, føre vidare, ikkje slutte
    • hevde (1, 2)
      • han heldt fram at han hadde vunne saka
  • halde frå kvarandre
    skilje frå kvarandre;
    ikkje blande
    • det kan vere vanskeleg å halde dei ulike teoriane frå kvarandre
  • halde hardt
    vere vanskeleg;
    lykkast berre så vidt
    • det skal halde hardt å bli ferdig før fristen
  • halde inne med
    stanse talestraumen;
    teie
    • ho heldt inne med kva ho eigenleg meinte
  • halde med
    vere tilhengjar av;
    vere einig med
    • halde med Viking
  • halde nokon med noko
    forsyne;
    forsyte
    • halde ungane med sko og klede;
    • dei heldt seg med mat sjølve;
    • eg kan gjerne halde deg med selskap
  • halde opp
    slutte
    • han heldt opp å slå
  • halde på med
    vere oppteken med;
    vere i gang med
    • ho heldt på med mobilen heile dagen;
    • eg held på med å lage middag;
    • kva held du på med?
  • halde på
    • ikkje gje seg;
      halde fram med
      • dei får no berre halde på
    • vere i ferd med
      • ein pasient heldt på å døy
    • ikkje vilje gje slepp på;
      ta vare på
      • dei held på dialekta si;
      • han heldt på jobben sin så lenge han kunne
    • satse (1)
      • halde på feil hest
  • halde saman
    støtte og hjelpe kvarandre;
    vise samhald
  • halde seg godt
    sjå ung ut
  • halde seg inne med
    syte for å vere god ven med
    • det er best å halde seg inne med sjefen
  • halde seg til
    ty til;
    lite på;
    ikkje vike frå
    • dei held seg til kvarandre;
    • ho heldt seg til Arbeidarpartiet;
    • halde seg til fakta i saka
  • halde unna for
    halde på avstand;
    stå imot
    • han heldt unna for konkurrentane inn mot mål
  • halde ut
    tole eller orke;
    ikkje gje tapt
    • sorga er nesten ikkje til å halde ut
Artikkelside

medurs

adverb

Tyding og bruk

i same retning som visarane på ei klokke går;
motsett moturs
Døme
  • drei skruen to omdreiingar medurs
Artikkelside

vrivol, vridvol

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt riðvǫlr ‘liten kjepp til å vri eller knyte med’; av vol

Tyding og bruk

  1. liten stokk, kjepp til å vri noko (rundt) med, til dømes skruen i ei presse
  2. rangvist, vride menneske
Artikkelside

sprengskive

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fjørande skive til å bruke under ein mutter eller eit skruehovud (for å hindre at skruen losnar)
Artikkelside