Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

privilegium

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av privus ‘einskild’ og lex ‘lov’

Tyding og bruk

  1. gunstige livsvilkår som ikkje alle opplever;
    særskilt gode (3
    Døme
    • frisk luft og reint vatn er eit privilegium

privilegere

privilegera

verb

Opphav

av latin privilegium

Tyding og bruk

Døme
  • avtaler som privilegerer det eine landet

privilegert

adjektiv

Opphav

av privilegere

Tyding og bruk

som har (mange) privilegium;
som har fleire gode eller føremoner enn andre
Døme
  • ha ei privilegert stilling;
  • vi er særs privilegerte som kan reise overalt

prerogativ

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, opphavleg ‘som blir spurd først’

Tyding og bruk

førstefødselsrett, fyrstefødselsrett

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør rett (2

Tyding og bruk

  1. førerett (1 som ein førstefødd har
    Døme
    • historia i bibelen om Esau som selde førstefødselsretten til bror sin for ei skål med linser
  2. i overført tyding: førsterett eller privilegium basert på erfaring, styrke eller liknande
    Døme
    • partiet hadde så å seie førstefødselsretten i denne saka, men selde den for ingenting

handfesting

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom dansk, frå lågtysk; jamfør norrønt handfesting ‘lovnad, avtale med handslag’ og handfestning ‘trygd, sikkerheit’

Tyding og bruk

om eldre forhold: dokument med lovnad om mellom anna å halde lov og rett og respektere privilegium som ein konge måtte skrive under på før han vart vald

særrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett (2, 1) framom andre (for ein einskild, ei gruppe);

fripass

substantiv inkjekjønn

Opphav

etterleddet same opphav som pass (4

Tyding og bruk

  1. attest på at ein slepp noko eller skal ha noko gratis

fribrev

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(dokument som gjev) særrett, privilegium
Døme
  • ha fribrev på noko

einerett

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør rett (2

Tyding og bruk

rett som berre éin person, éi gruppe, eitt firma eller liknande har til ei bestemd verksemd;
Døme
  • ha einerett til fisket