Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 37 oppslagsord

nasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av latin natio ‘fødsel’

Tyding og bruk

  1. gruppe menneske som kjenner seg som ei eining på grunn av sams historie og kultur, oftast også sams språk;
    Døme
    • heile nasjonen stod bak kravet;
    • den aztekiske nasjonen
  2. Døme
    • ein sjølvstendig nasjon;
    • ein demokratisk nasjon

Faste uttrykk

  • Dei sameinte nasjonane
    organisasjon skipa i 1945 som samarbeidsforum for alle sjølvstendige statar i verda
    • Dei sameinte nasjonane har hovudkontor i New York
Artikkelside

reservat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. område som er freda og reservert for visse dyr eller planter;
  2. landområde for urfolk i ein nasjon
Artikkelside

ein 2, éin

determinativ kvantor

Opphav

norrønt einn, ein, eitt

Tyding og bruk

grunntalet 1;
det første talet i tallrekkje
Døme
  • ein og ein er to;
  • ein meter, ei mil, eitt hekto;
  • alt på ein gong;
  • på ei og same tid;
  • alt låg i ei røre;
  • ein i senn;
  • ein om gongen;
  • ein etter ein gjekk sin veg;
  • det er ei som kan skrive!
  • ta for seg ein for ein

Faste uttrykk

  • alt i eitt
    • stadig
      • ho måtte alt i eitt kike bort på han
    • samling av fleire opplysingar, funksjonar eller liknande
      • religion, nasjon og identitet – alt i eitt
  • bli nummer éin
    bli best;
    vinne
  • ein dagen
    her om dagen
  • ein eller annan
    noko eller nokon;
    ein viss;
    einkvan
    • på ein eller annan måte;
    • i sentrum av ein eller annan by;
    • der inne stod ein eller annan;
    • på eit eller anna vis
  • ein og annan
    nokre (få)
  • eitt og anna
    mangt, ymse
    • kome med eitt og anna hint
  • eitt og hitt
    mangt eit
  • eitt å gjere
    éin utveg eller éi løysing som må veljast
    • dei har eitt å gjere;
    • her er det berre eitt å gjere
  • gå i eitt
    • flyte saman
      • gå i eitt med omgjevnadene
    • halde fram utan stans
      • dagen går i eitt, utan pause
  • i eitt køyr
    utan opphald
  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i eitt vekk
    stadig
    • han fortalde vitsar i eitt vekk
  • kvar ein
    alle
    • kvar ein busk;
    • kvart eit menneske
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • med eitt
    brått
  • med éin gong
    straks
  • på ein, to, tre
    svært raskt;
    på ein augeblink
    • vere ferdig på ein, to, tre;
    • huset vart ikkje bygt på ein, to, tre
  • under eitt
    samla
    • sakene blir handsama under eitt
Artikkelside

landslyd

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør lyd (2

Tyding og bruk

i bunden form eintal: folket i eit land;
Artikkelside

løve

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom tysk Löwe, frå latin leo; av gresk leon

Tyding og bruk

  1. stort kattedyr med gulbrun pels;
    Panthera leo;
    Døme
    • i Botswana kan du oppleve løver på nært hald;
    • kjempe som ei løve
  2. bilete eller figur av løve (1), ofte brukt som symbol på makt eller nasjon
    Døme
    • kongeflagget med den norske løva
  3. brukt som etterledd i samansetjingar: person som merkjer seg ut til dømes med å vere sosialt midtpunkt eller føre seg elegant
  4. i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Løva (mellom 23. juli og 22. august)
    Døme
    • dei fleste løver er kreative og dramatiske

Faste uttrykk

  • opp som ei løve og ned som ein skinnfell
    med sjølvsikker og energisk haldning på førehand, men feig eller kraftlaus når det verkeleg gjeld
Artikkelside

hundreårsjubileum

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

100. årsdag for ei hending
Døme
  • Finlands hundreårsjubileum som sjølvstendig nasjon;
  • 100-årsjubileet for unionsoppløysinga
Artikkelside

Dei sameinte nasjonane

Tyding og bruk

organisasjon skipa i 1945 som samarbeidsforum for alle sjølvstendige statar i verda;
Sjå: nasjon
Døme
  • Dei sameinte nasjonane har hovudkontor i New York
Artikkelside

nasjonal

adjektiv

Opphav

frå mellomalderlatin

Tyding og bruk

  1. som gjeld ein nasjon (2);
    til skilnad frå internasjonal, lokal (2, 1) eller regional
    Døme
    • nasjonal styring av oljeutvinninga;
    • både på det lokale og det nasjonale planet
  2. som høyrer til eller er særmerkt for eit folk
    Døme
    • ein nasjonal kultur;
    • nasjonale minoritetar
  3. Døme
    • ei nasjonal haldning
Artikkelside

nasjonalkjensle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kjensle av å vere eller høyre til ein nasjon
Døme
  • nasjonalkjensla er stor på 17. mai
Artikkelside

nasjonalitetsprinsipp

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

prinsipp som går ut på at politiske grenser bør bli trekte slik at folket i tilstrekkeleg grad kan samlast rundt sams historie, kultur og språk;
jamfør nasjon (1)
Artikkelside
Side 1 av 4