Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 32 oppslagsord

kile 2

kila

verb

Opphav

av kile (1

Tyding og bruk

  1. drive inn ein kile i noko;
    feste med kilar
  2. skunde seg, gå fort;
    Døme
    • kile på

Faste uttrykk

  • kile seg fast
    setje seg fast
    • sykkelhjulet kilte seg fast i ein sprekk i asfalten
  • kile seg inn
    trengje seg inn
    • han kilte seg inn blant dei fem beste
Artikkelside

kile 3

kila

verb

Tyding og bruk

Artikkelside

kile 1

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk kil

Tyding og bruk

  1. reiskap laga av eit avlangt stykke av metall, tre eller liknande med ein egg (1, 1) i eine enden;
    Døme
    • drive inn ein kile i sprekken
  2. i overført tyding: noko som skil
    Døme
    • slå inn ein kile i medvitet vårt
  3. noko som er forma som eit trekanta stykke
    Døme
    • sy inn ein kile i bukselinninga;
    • sjå ein kile av skodde mellom fjella
  4. bolt mellom to maskindelar som kan løysast opp
  5. skriftteikn i kileskrift
Artikkelside

kilen

adjektiv

Opphav

av kile (3

Tyding og bruk

  1. var for kiling;
  2. i overført tyding: delikat (3), ømtolig (2)
    Døme
    • ein kilen situasjon
Artikkelside

plugg

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk ‘tapp’

Tyding og bruk

  1. nagle, pinne, kile eller liknande, brukt som propp eller til å binde saman eller feste noko med
  2. tettvaksen person (særleg gut eller mann)
    Døme
    • han var ein kraftig plugg

Faste uttrykk

  • tenne på alle pluggane
    bli eitrande sinna
Artikkelside

kløyve

kløyva

verb

Opphav

norrønt kljúfa

Tyding og bruk

  1. sprengje med kile, øks eller liknande
    Døme
    • kløyve ved;
    • kløyve ein kubbe i småbitar
  2. stykke opp i fleire delar;
    Døme
    • fjordane kløyver landet;
    • øya ligg midt i elva og kløyver henne
    • brukt som adjektiv
      • kløyvd tunge
  3. i kjemi: spalte, bryte ned
    Døme
    • gjærsoppen kløyver røyrsukker til druesukker
  4. i overført tyding: skape splitting (2)
    Døme
    • valet kløyver bygda

Faste uttrykk

  • kløyvd infinitiv
    mønster for infinitivsformer av verb i austnorske dialekter, der infinitivsformene endar på -a eller -e avhengig av om ordet er eit jamvektsord eller eit overvektsord
    • i dialekter med kløyvd infinitiv vil ein seie ‘å sova’, men ‘å skrive’
Artikkelside

laske 1

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk lasche ‘kileforma strimmel’

Tyding og bruk

  1. kile i eit klesplagg;
  2. (jern)stykke til å binde saman til dømes to bjelkar med;
Artikkelside

lask

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør laske (1

Tyding og bruk

  1. (pynte)saum på lêr
  2. kile i eit klesplagg;
  3. (jern)stykke til å binde saman til dømes to bjelkar med;
  4. trestykke som skal verne ei åre mot slitasje
  5. skøyt i ein seglduk
Artikkelside

kilenot

substantiv hokjønn

Opphav

av kile (1

Tyding og bruk

fastståande laksenot med to garnvegger i kileform og eit garn som leier inn til land
Artikkelside

heitevegg

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk wegge ‘kile’, nytta om kveitebrød bakt i kileform; av heit

Tyding og bruk

fastelavnsbolle til å ete varm med kokt fløytemjølk, sukker og smelta smør (etter gammal bergensk skikk)
Artikkelside
Side 1 av 4