Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 18 oppslagsord

faktum

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin facere ‘gjere’

Tyding og bruk

verkeleg tilfelle, faktisk forhold;

realitet, kjensgjerning, røyndom

Døme

nederlaget er eit faktum;
det er eit faktum at …;
faktum er at …;
bøye seg for fakta

Artikkelside

meine

meina

verb

Opphav

norrønt meina; frå lågtysk

Tyding og bruk

ha i tankane;
tenkje på;
sikte til
Døme
- pengane var meinte som ei gåve;
- kva meiner du med det?
- eg skjønar ikkje kva du meiner
føle eller tenkje inst inne
Døme
- det var ikkje så gale meint som det var sagt;
- seie det ein meiner;
- meine alvor;
- meine det godt;
- det var sikkert godt meint
tru, synast
Døme
- eg meiner eg såg det i avisa i går;
- meine seg snytt;
- ho visste ikkje kva ho skulle meine om den saka
brukt for å framheve noko som eit faktum
Døme
- ja, det skulle eg meine!

Faste uttrykk

meine på
hevde, påstå;
ha til siktemål
han meinte på å dra

Artikkelside

haldepunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

faktum, opplysning, tanke eller liknande som ein kan stø seg til og byggje på

Døme

ha eit fast haldepunkt i livet;
han hadde ikkje noko haldepunkt for å kunne hevde dette

Artikkelside

at

subjunksjon

Opphav

norrønt at, truleg av þat ‘det’

Tyding og bruk

innleier ei leddsetning som gjev ei indirekte framstilling, som svarer til ei forteljande hovudsetning
Døme
- han sa at det regna;
- ho klagar over at prisane er så høge;
- presidenten sa at alle måtte gjere sitt for landet;
- mange meiner at levestandarden er høg nok
innleier ei skildring eller forklaring av ordet eller fransen som står rett før
Døme
- det at han alltid kjem for seint, er veldig irriterande;
- det faktum at feila ikkje vart avdekka, er eit problem;
- politikken er basert på at oljeprisen skulle auke
innleier ei leddsetning der det er formelt subjekt i oversetninga
Døme
- det er trist at ho ikkje kan kome i helga;
- det viste seg at dromedaren allereie hadde rømt frå dyreparken
innleier ei samanlikningssetning etter enn (1 eller som (2
Døme
- det er betre at folk syklar, enn at dei køyrer bil;
- eg veit ikkje meir om henne enn at ho liker å springe;
- vi kan ikkje late som at fotball ikkje er styrt av profitt
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje;
så (4, 2)
Døme
- det gjekk så fort at det kila i magen;
- han vart så glad at han dansa;
- dei vart så forseinka at dei ikkje rakk flyet
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje, måte, føremål eller årsak, ofte saman med ein annan subjunksjon eller preposisjon;
jamfør etter at, for at, slik at, sånn at og utan at
Døme
- eg er glad at vi har felles interesser;
- konserten gjekk så bra at dei skal spele fleire
brukt i utrop
Døme
- at du vågar!
- at du kunne vere så dum!
- dei er så fine, at!

Artikkelside

konstatere

konstatera

verb

Opphav

frå fransk; jamfør konstans

Tyding og bruk

slå fast på grunnlag av kjensgjerningar

Døme

konstatere faktum

Artikkelside

faktisitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det at noko er eit faktum;

det at noko har grunnlag i røynda

Døme

faktisiteten til ryktet

Artikkelside

faktuell

adjektiv

Opphav

av engelsk fact ‘faktum’

Tyding og bruk

som er prega av fakta;

full av fakta

Artikkelside

faktisk

adjektiv

Opphav

frå tysk; av faktum

Tyding og bruk

verkeleg, reell
Døme
- den faktiske situasjonen;
- faktiske opplysningar
brukt som adverb: i røynda;
i grunnen, sant å seie
Døme
- eg veit faktisk ikkje