Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 166 oppslagsord

eg 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

substantivering av eg (2

Tyding og bruk

  1. eins eigen person;
    eins eigenlege karakter eller personlegdom;
    Døme
    • eget og omverda;
    • mitt tidlegare eg;
    • finne sitt sanne eg
  2. forteljar i 1. person eintal i ein litterær tekst
    Døme
    • det lyriske eget

Faste uttrykk

  • mitt andre eg
    • den løynde eller ukjende sida av personlegdomen
      • avsløre sitt andre eg
  • mitt betre eg
    den moralske delen av personlegdomen;
    det gode i ein person
    • mitt betre eg overvann mitt svakare
Artikkelside

lykkesmed, lukkesmed

substantiv hankjønn

Faste uttrykk

Artikkelside

ordre

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå latin ordo ‘orden’; same opphav som orden

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gje ordre om noko;
    • lystre ordre
  2. tinging på varer
    Døme
    • fabrikken fekk ein stor ordre frå utlandet;
    • seie opp ein ordre

Faste uttrykk

  • i ordre
    (vare) som er bestilt og i ferd med å bli gjort klar
    • ha skip i ordre
  • ståande ordre
    ordre som gjeld heile tida
  • til eigen ordre
    (sjekk, verdibevis) som skal betalast ut til ein sjølv
Artikkelside

for eigen maskin

Tyding og bruk

ved eiga hjelp;
ved å bruke eigne krefter;
Sjå: maskin
Døme
  • skipet kom seg i hamn for eigen maskin etter grunnstøytinga;
  • han kom seg ut av senga for eigen maskin
Artikkelside

maskin

substantiv hankjønn eller hokjønn

Uttale

masjiˊn

Opphav

gjennom latin machina; frå gresk makhana, mekhane ‘verktøy’

Tyding og bruk

  1. apparat som gjer om tilført energi til mekanisk arbeid eller til andre former for energi
    Døme
    • brevet var skrive på maskin;
    • eg syr helst på maskin og ikkje for hand
  2. motor, særleg i framkomstmiddel
    Døme
    • det er ein feil på maskinen
  3. maskinrom i fartøy
    Døme
    • gå ned i maskinen
  4. framkomstmiddel, særleg fly eller helikopter
    Døme
    • flyselskapet må setje inn ein ny maskin på strekninga
  5. effektivt apparat (3);
  6. noko stort og effektivt, men upersonleg

Faste uttrykk

  • for eigen maskin
    ved eiga hjelp;
    ved å bruke eigne krefter
    • skipet kom seg i hamn for eigen maskin etter grunnstøytinga;
    • han kom seg ut av senga for eigen maskin
  • for full maskin
    med heile kapasiteten eller alle kreftene sine
    • produksjonen går for full maskin
  • for halv maskin
    med berre halvparten av kapasiteten eller kreftene sine
    • han arbeider berre for halv maskin
  • som ein maskin
    effektivt, mekanisk og svært uthaldande
    • ho jobbar vanlegvis som ein maskin
Artikkelside

nisje

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; truleg av latin nidus ‘reir’

Tyding og bruk

  1. bogen eller kanta fordjuping i ein vegg eller mur
    Døme
    • det stod ein omn i ein nisje i veggen
  2. plass eller stilling som ei art har i økosystemet
    Døme
    • kvar populasjon har sin eigen økologiske nisje
  3. del av marknad med særeigne behov;
    avgrensa kundegruppe
    Døme
    • finne ein nisje for nye produkt
Artikkelside

in persona

adverb

Opphav

latin

Tyding og bruk

i eigen person;
personleg
Artikkelside

megalomani

substantiv hankjønn

Opphav

nylaging av gresk megas, megalo- ‘kjempe-'; jamfør mega- og -mani

Tyding og bruk

sjukleg førestilling om eigen stordom;
Artikkelside

idiot

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk idiotes ‘privatmann, uvitande person’, av idios ‘eigen’

Tyding og bruk

  1. person som oppfører seg svært dumt
    Døme
    • den idioten køyrde mot raudt lys;
    • eg er ein idiot når det gjeld teknikk
  2. brukt som skjellsord: dumrian, tosk
    Døme
    • din idiot!
  3. i samansetningar: person som har svært einsidige interesser
Artikkelside

identitet

substantiv hankjønn

Opphav

av seinlatin identitas; av latin idem

Tyding og bruk

  1. det å vere identisk;
    fullstendig likskap
    Døme
    • fastslå identitet mellom to omgrep
  2. sum av element som gjev eit individ, eit samfunn eller liknande individualitet;
    Døme
    • søking etter eigen identitet;
    • nasjonal identitet
  3. namn, stilling og liknande til ein person
    Døme
    • fastslå identiteten til den døde
Artikkelside
Side 2 av 17