Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
112 treff

Bokmålsordboka 55 oppslagsord

arv

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt arfr

Betydning og bruk

  1. noe som er eller kan bli arvet
    Eksempel
    • arven fra fedrene;
    • sønnen fikk eiendommen i arv;
    • hun etterlot seg en stor arv;
    • få forskudd på arv
  2. biologisk egenskap eller særtrekk som er eller kan bli nedarvet
    Eksempel
    • arv og miljø;
    • det lyse håret er en arv fra faren
  3. det å arve
    Eksempel
    • erverve ved arv
  4. det som har blitt skapt eller gjort i fortiden;
    historie
    Eksempel
    • løfte, ta opp arven etter foreldrene sine;
    • videreføre den litterære arven etter Hamsun;
    • en åndelig arv

Faste uttrykk

  • gå i arv
    være arvelig, bli (ned)arvet
Artikkelside

arve 2

verb

Opphav

av arv

Betydning og bruk

  1. få noe til eie fra (avdød) person
    Eksempel
    • arve tronen etter sin mor;
    • arve en formue;
    • arve klær
  2. få, ta over
    Eksempel
    • den nye regjeringen arvet mange problemer fra den forrige
  3. få overført egenskaper eller særtrekk (gjennom kjønnsceller) fra et opphavsindivid
    Eksempel
    • jenta har arvet nesen til faren og det gode humøret til moren

Faste uttrykk

  • arve ned
    la gå i arv;
    gi i arv
    • huset arves ned til neste generasjon;
    • familiebedriften er arvet ned
Artikkelside

arvefall

substantiv intetkjønn

Opphav

jamfør fall (2

Betydning og bruk

det at en arv går over til arvingene når arvelater dør
Artikkelside

produkt

substantiv intetkjønn

Opphav

gjennom tysk; fra latin

Betydning og bruk

  1. vare som er produsert med arbeid eller skapt av naturen
  2. tjeneste som en virksomhet selger
    Eksempel
    • forsikringsbransjen tilbyr nå produkter som tidligere var forbeholdt bankene
  3. kunstnerisk (for eksempel litterært) verk
  4. Eksempel
    • mennesket er et produkt av arv og miljø
  5. i matematikk: resultat av en multiplikasjon
Artikkelside

overlevere

verb

Opphav

etter tysk

Betydning og bruk

  1. gi eller levere fra seg
    Eksempel
    • overlevere et brev
  2. la gå i arv eller bevares fra slektsledd til slektsledd
    Eksempel
    • nedtegne et eventyr slik det er overlevert
Artikkelside

patriarkat

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. en patriarks embete
  2. samfunnsform der faren er overhode i familien, og der slektskap, arv og lignende følger farssiden;
    motsatt matriarkat
  3. sterkt mannsdominert samfunnsform
Artikkelside

patrisierfamilie

substantiv hankjønn

Opphav

av patrisier

Betydning og bruk

gammel, fornem overklassefamilie (i en by)
Eksempel
  • gamle patrisierfamilier der verdiene har gått i arv i generasjoner
Artikkelside

morsarv

substantiv hankjønn

Opphav

av mor

Betydning og bruk

arv fra mor til barn
Artikkelside

nedarvet, nedarva

adjektiv

Betydning og bruk

  1. som har gått i arv
    Eksempel
    • en nedarvet egenskap
  2. som har gått i arv fra slektsledd til slektsledd;
    overlevert
    Eksempel
    • en nedarvet skikk
Artikkelside

ledd

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt liðr

Betydning og bruk

  1. forbindelse mellom to eller flere knokler i kroppen på mennesker og andre ryggradsdyr
    Eksempel
    • det ytterste leddet på fingeren
  2. bevegelig kroppsdel som grenser opp til et ledd (1)
    Eksempel
    • klemme det ytterste leddet på lillefingeren
  3. i zoologi: forbindelse mellom segmenter i kroppen hos visse laverestående dyr
  4. i zoologi: segment som grenser opp til et ledd (3)
  5. i botanikk: kne (4)
  6. i botanikk: stykke av stengel mellom knær
  7. bevegelig del av en maskin eller lignende
  8. enkelt del av en helhet
    Eksempel
    • et ledd i rekken;
    • praksisperioden er et viktig ledd i utdanningen
  9. i jus: avsnitt i en lovtekst
    Eksempel
    • paragraf 9, fjerde ledd
  10. Eksempel
    • gå i arv gjennom flere ledd;
    • tremenninger er beslektet i tredje ledd

Faste uttrykk

  • ut av ledd
    om kroppsdel: i gal stilling
Artikkelside

Nynorskordboka 57 oppslagsord

arv

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt arfr

Tyding og bruk

  1. noko som er eller kan bli arva
    Døme
    • få eigedomen i arv;
    • få, ta i arv;
    • få forskot på arv;
    • ho let ein stor arv etter seg
  2. biologisk(e) eigenskap(ar) eller særmerke som er eller kan bli nedarva
    Døme
    • arv og miljø;
    • det lyse håret er ein arv frå mora
  3. det å arve
    Døme
    • få huset ved arv
  4. det som har blitt skapt eller gjort i fortida;
    historie
    Døme
    • ta opp arven etter foreldra sine;
    • den litterære arven etter Hamsun

Faste uttrykk

  • gå i arv
    bli (ned)arva
Artikkelside

arve 2

arva

verb

Opphav

av arv; jamfør erve (2

Tyding og bruk

  1. få (noko) til eige frå (avliden) person
    Døme
    • arve ein formue;
    • arve trona etter mora si;
    • arve klede
  2. få, ta over
    Døme
    • arve mange problem frå den førre regjeringa
  3. få overført eigenskapar eller særmerke (gjennom kjønnsceller) frå opphavsindivid
    Døme
    • arve nasen til faren og humøret til mora

Faste uttrykk

  • arve ned
    la gå i arv;
    gi i arv
    • huset blir arva ned til neste generasjon;
    • ord som er arva ned
Artikkelside

produkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk; frå latin

Tyding og bruk

  1. vare som er produsert med arbeid eller skapt av naturen
  2. teneste som ei verksemd sel
    Døme
    • banken tilbyr produkt som rammelån
  3. kunstnarleg (til dømes litterært) verk
  4. Døme
    • mennesket er eit produkt av arv og miljø
  5. i matematikk: tal som ein får når ein multipliserer
Artikkelside

overlevere

overlevera

verb

Opphav

etter tysk

Tyding og bruk

  1. gje, levere frå seg
    Døme
    • overlevere eit brev
  2. la gå i arv frå ættledd til ættledd;
    halde ved lag
    Døme
    • skrive ned eit eventyr slik det er overlevert
Artikkelside

patriarkat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. embete som ein patriark (2) har
  2. samfunnsform der faren er overhovudet i familien, og der slektskap, arv og liknande følgjer farssida;
    motsett matriarkat
  3. sterkt mannsdominert samfunn
Artikkelside

ledd

substantiv inkjekjønn

led 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt liðr

Tyding og bruk

  1. samband mellom to eller fleire knoklar i kroppen på menneske og andre ryggradsdyr
    Døme
    • det ytste leddet på langfingeren
  2. rørleg kroppsdel som grensar opp til eit ledd (1)
    Døme
    • klemme ytste leddet på litlefingeren
  3. i zoologi: samband mellom segment i kroppen hos visse lågareståande dyr
  4. i zoologi: segment som grensar opp til eit ledd (3)
  5. i botanikk: kne (4)
  6. i botanikk: stykke av stengel mellom kne (4)
  7. rørleg del av ein maskin eller liknande
  8. einskild del i ein heilskap;
    Døme
    • ledd i ei kjede;
    • praksisperioden er eit viktig ledd i utdanninga
  9. i jus: avsnitt i ein lovtekst
    Døme
    • paragraf 17, 2. leddet
  10. Døme
    • gå i arv gjennom fleire ledd;
    • tremenningar er skylde i tredje leddet

Faste uttrykk

  • ut av ledd
    om kroppsdel: i galen stode
Artikkelside

mellom

preposisjon

Opphav

norrønt milli(m), mill(j)um; samanheng med middel- og mid-

Tyding og bruk

  1. på ein stad som er avgrensa på to eller fleire sider;
    jamfør imellom
    Døme
    • dei gjekk med ungane mellom seg;
    • det er langt mellom husa;
    • Finse ligg mellom Oslo og Bergen
  2. i tidsrommet som skil to tidspunkt eller hendingar frå kvarandre
    Døme
    • mellom jul og nyttår;
    • ete mellom måltida;
    • det er lenge mellom kvar gong eg ser dei
  3. i intervallet som er avgrensa av to storleikar
    Døme
    • det kostar ein stad mellom 15 og 20 kr
  4. i eit gjensidig forhold som femner om to eller fleire personar
    Døme
    • usemja mellom far og son;
    • dette får bli mellom oss;
    • mellom oss sagt;
    • det er noko mellom dei
  5. brukt for å kontrastere to storleikar
    Døme
    • velje mellom to ting;
    • samanhengen mellom arv og miljø;
    • sveve mellom liv og død
  6. blant, i lag med
    Døme
    • vere mellom vener;
    • vere ute mellom folk;
    • ho er mellom dei fremste på sitt felt

Faste uttrykk

  • falle mellom to stolar
    passe til verken det eine eller det andre
  • gå mellom
    gripe inn (og mekle)
  • lese mellom linjene
    forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
  • mellom anna
    forutan, ved sida av;
    blant anna;
    forkorta m.a.
  • mellom borken og veden
    i ei vanskeleg stode
Artikkelside

nedarva, nedervd

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har gått i arv
    Døme
    • ein nedarva eigenskap
  2. som har gått i arv frå ættledd til ættledd;
    overlevert
    Døme
    • ein nedarva skikk
Artikkelside

kunstarv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

arv (4) av kunstnarisk uttrykk
Døme
  • veggtepper er ein del av vår heimlege kunstarv
Artikkelside

kulturarv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

arv (4) av materielle og åndelege kulturverdiar frå tidlegare tider i eit samfunn
Døme
  • folkeviser og stadnamn høyrer med til norsk kulturarv
Artikkelside
Side 1 av 6