Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 28 oppslagsord

allmenn, ålmenn

adjektiv

Opphav

norrønt almennr; innverknad frå tysk (all)gemein ‘felles for alt, alle’

Tyding og bruk

felles, sams for alt, alle;
som gjeld alle
Døme
- allmenn verneplikt;
- allmenn røysterett
som gjeld (heile) samfunnet;
offentleg
Døme
- saka har allmenn interesse;
- det er eit allment ynske
- brukt som adverb:
  det er allment kjent
vanleg, generell
Døme
- det er allmenn semje om saka
som gjeld utan unntak;
universell
Døme
- allmenne sanningar;
- ei heilag, allmenn kyrkje

Artikkelside

anerkjend, anerkjent

adjektiv

Opphav

av anerkjenne

Tyding og bruk

som har anerkjenning;

som er allment godteken;

vyrd, akta, verdsett

Døme

ein anerkjend forskar;
allment anerkjend trend;
ein anerkjend kunstnar;
anerkjend som ein av Noregs beste

Artikkelside

ortodoks

adjektiv

Opphav

av gresk doksa ‘meining’; jamfør orto-

Tyding og bruk

som er i samsvar med den hevdvunne eller offisielle læra;
gammaltruande, rettruande
Døme
- ortodoks marxisme;
- ortodoks forkynning;
- ein ortodoks jøde
allment godteken;
vanleg;
velprøvd, gjengs
Døme
- ortodoks finanspolitikk

Faste uttrykk

den ortodokse kyrkja
austleg grein av kristendomen med utspring i den bysantinske kyrkja
den ortodokse kyrkja er sett saman av fleire sjølvstyrte kyrkjer, som den gresk-ortodokse og den russisk-ortodokse

Artikkelside

offentleg

adjektiv

Opphav

frå eldre tysk , av offen ‘open’

Tyding og bruk

som alle har tilgjenge til;
som går føre seg for opne dører
Døme
- eit offentleg føredrag;
- lova om offentleg dokumentinnsyn;
- det er for få offentlege toalett i byen;
- vi treng fleire friområde til offentleg bruk
som gjeld alle;
allmenn (1)
Døme
- eit offentleg spørsmål
som er alminneleg kjend;
som er kunngjord
Døme
- trulovinga er ikkje offentleg enno
som gjeld stat og kommune;
som har med heile samfunnet å gjere
Døme
- ein offentleg bygning;
- det er offentleg eigedom;
- dei offentlege utgiftene er for høge
- brukt som som substantiv:
  vere tilsett i det offentlege

Faste uttrykk

offentleg hemmelegheit
noko som skal vere hemmeleg, men som likevel er allment kjent
skandalen er ei offentleg hemmelegheit

Artikkelside

offentleg hemmelegheit

Tyding og bruk

noko som skal vere hemmeleg, men som likevel er allment kjent;

Sjå: offentleg, hemmelegheit

Døme

skandalen er ei offentleg hemmelegheit

Artikkelside

notorisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk; frå latin notorius

Tyding og bruk

allment kjend, openberr, uomtvisteleg

Døme

ho er notorisk udugeleg;
ein notorisk svindlar

Artikkelside

konvensjonalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å halde seg berre til det allment godkjende

Artikkelside

hemmelegheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere hemmeleg;
det å vere løynd (1 for uinnvigde
noko som er eller bør vere hemmeleg;
løyndom (2)
Døme
- militære hemmelegheiter;
- røpe ei hemmelegheit;
- fortelje hemmelegheita vidare til nokon;
- dette skal vere ei hemmelegheit mellom oss;
- vi to bør ikkje ha hemmelegheiter for kvarandre
nøkkel (til)
Døme
- hemmelegheita for å lykkast på eksamen

Faste uttrykk

i all hemmelegheit
i det stille;
utan at nokon veit om det
dei gifte seg i all hemmelegheit
offentleg hemmelegheit
noko som skal vere hemmeleg, men som likevel er allment kjend
skandalen er ei offentleg hemmelegheit

Artikkelside

offentleg løyndom

Tyding og bruk

noko som er allment kjent, utan at det er kunngjort;

Sjå: løyndom

Artikkelside

løyndom

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør løyne ( og løynd (

Tyding og bruk

det at noko er løynt;
løynd (1;
hemmelegheit (1)
noko som er eller bør vere løynt;
fortruleg opplysning;
hemmelegheit (2)
Døme
- fortelje nokon ein løyndom;
- halde på ein løyndom;
- ha løyndomar for nokon
eigenleg innhald eller vesen;
eigenleg årsak
Døme
- livets løyndomar;
- løyndomen med god helse er rett kosthald

Faste uttrykk

i løyndom
i smug, i skjul;
hemmeleg;
i løynd
offentleg løyndom
noko som er allment kjent, utan at det er kunngjort

Artikkelside

Side 1 av 3

Resultat per side: