Avansert søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

ufri

adjektiv

Tyding og bruk

utan politiske rettar;
undertrykt
Døme
- ufrie borgarar
ikkje sjølvstyrt
Døme
- eit ufritt folk
bunden og avhengig av andre
Døme
- kjenne seg ufri i kvardagen
hemma av blygskap eller liknande;
forknytt
Døme
- vere ufri i rørslene

uledig, uledug

adjektiv

Tyding og bruk

stiv, støl (, ufri

Døme

uledige rørsler

stiv

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som ikkje eller vanskeleg lèt seg bøye;
motsett mjuk (1)
Døme
- ein bil med stive fjører;
- skiene var altfor stive;
- eg hadde harde og stive sko;
- boka har stiv perm;
- han har stivt, stritt hår;
- ho hadde ein stiv fot
tjukk (3)
Døme
- fløyten ville ikkje bli stiv
urørleg (1)
Døme
- eg vart stiv av skrekk
støl (2
Døme
- vere gammal og stiv
erigert
Døme
- ein stiv penis
lite naturleg;
ufri (4), tilgjord
Døme
- eit stivt smil;
- ho er litt stiv og keitete
ubøyeleg (2);
hardnakka (1), stivsinna
Døme
- vere stiv og stri
dugande (1);
stø (3, 3), trygg (2)
Døme
- han var ikkje så stiv i engelsk
urimeleg (3), dryg (5)
Døme
- butikken hadde nokså stive prisar
om vêr: kraftig, hard
1. brukt som adverb:
  det blæs stivt
heil og full
Døme
- vi sat stille i to stive timar

Faste uttrykk

eit stivt stykke
noko som er (for) drygt å seie
sjå stivt på
sjå vedvarande og intenst på
ho såg stivt på oss
stiv kuling
sterk vind av styrke 13,9–17,1 m/s
stiv som ein pinne
svært stiv;
urørleg
ho vart ståande stiv som ein pinne og venta på kva som ville kome
stiv som ein stokk
svært stiv;
urørleg;
stiv som ein pinne
ho var stiv som ein stokk i den siste bakken

slaveri

substantiv inkjekjønn

Uttale

slaveriˊ

Opphav

jamfør -eri

Tyding og bruk

det at nokon eig andre menneske og kan tvinge dei til å arbeide for seg;
slavehald, trældom (1)
Døme
- dei kjempa for å avskaffe slaveriet i Amerika;
- dei er mistenkte for menneskehandel og moderne slaveri
ufri tilstand;
hardt, einsformig arbeid
Døme
- endeleg er det ferie og slutt på slaveriet for semesteret
om eldre forhold: fengselsstraff som skal sonast i ein straffeanstalt på ei festning
Døme
- bli dømd til livsvarig slaveri
om eldre forhold: straffeanstalt på ei festning
Døme
- sitje på slaveriet

slavelenkje, slavelenke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: lenkje som ein slave (1, 4) sat i;
slavelekkje (1)
i overført tyding: band eller tvang som gjer ein ufri;
slavelekkje (2)
Døme
- kaste slavelenkjene av

slavelekkje, slavelekke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: lekkje som ein slave (1, 4) sat i;
slavelenkje (1)
i overført tyding: band eller tvang som gjer ein ufri;
slavelenkje (2)

trælbunden

adjektiv

Tyding og bruk

ufri, kua

Døme

eit trælbunde folk

træl 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þræll

Tyding og bruk

mest om norrøne forhold: ufri person som eigaren rår heilt over;
slave (1, 1)
Døme
- bli seld som træl;
- halde trælar;
- setje trælane fri
trottig arbeidar;
slitar (1);
jamfør arbeidstræl
Døme
- ein træl til å arbeide
person som er underkasta noko
Døme
- vere træl av synd
klump av tjukk hud inni handa etter hardt arbeid og gniking
Døme
- få trælar i hendene av hogginga
fløyt (3, 2), flå (1 på fiskereiskap

avhengig

adjektiv

Opphav

gjennom bokmål; frå tysk

Tyding og bruk

som ikkje kan greie seg sjølv;

bunden, ufri

Døme

vere hjelpelaus og avhengig

Faste uttrykk

vere avhengig av
trenge, ikkje kunne vere forutan
vere avhengig av hjelp;
vere avhengig av alkohol;
vi er avhengige av at alle gjer sitt;
dei unge er økonomisk avhengige av dei vaksne

ufridom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere ufri

Døme

folket lever i ufridom

Resultat per side: