Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 92 oppslagsord

tynne 2

tynna

verb

Opphav

norrønt þynna; av tynn

Tyding og bruk

gjere tynn(are), såleis
  1. gjere (væske, gass) mindre konsentrert;
    fortynne, spe (ut)
    Døme
    • tynne ut safta med vatn
  2. hamre ut (eller slipe) eggen på
    Døme
    • tynne (ut) ein ljå, ei øks
  3. gjere (meir) grisen, mindre tett
    Døme
    • tynne (ut) kål(planter), nepe, skog;
    • tynne i åkeren, skogen – jamfør tynnast (2)
Artikkelside

tønne, tynne 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tunna, frå mellomalderlatin tunna ‘vinfat’; samanheng med tonn og tunnel

Tyding og bruk

  1. stort, rundt (stav)kar (med bogne vegger)
    Døme
    • potettynne;
    • vasstynne;
    • øltynne;
    • stå som sild i tynne – tettpakka;
    • tomme tynner ramlar mest – dei som har minst å fare med, skrik ofte høgast og er mest frampå
  3. særleg i eldre tid: (mål for) mengd som går i ei tønne (1)
    Døme
    • ei tønne poteter – no særl: 100 kg
  4. eldre flatemål som svarer til 3,937 dekar (eigenleg høveleg areal til å så ei tønne korn på)

Faste uttrykk

  • ei tønne fisk
    eldre mål for fisk (og flytande varer): 115,8 l
  • ei tønne korn
    eldre mål for korn (og faste varer): 139 l
  • tomme tønner ramlar mest
    dei som kan og veit minst, er ofte dei mest høgrøysta
Artikkelside

tynn

adjektiv

Opphav

norrønt þunnr

Tyding og bruk

  1. som har lita tjukn, lite tverrmål;
    ikkje eller lite tjukk;
    Døme
    • tynn is;
    • tynt papir;
    • eit tynt lag;
    • tynne klede;
    • tynn stong, tråd;
    • ein lang og tynn kar;
    • tynn og bleik
  2. Døme
    • med tynn røyst;
    • be så tynt – innstendig
  3. spreidd, grisen, lite tett
    Døme
    • tynn skog;
    • kornet står tynt;
    • tynt hår, skjegg;
    • bli tynn i håret;
    • landet er tynt folka;
    • det er tynt med folk på tribunane;
    • det er tynt med poeng i boka
  4. om væske: som renn lett;
    som er mykje utblanda, utvatna
    Døme
    • tynne (mots feite) oljar;
    • tynn blanding;
    • suppa vart for tynn;
    • tynn kaffi, saft;
    • tynn pjolter – lite alkoholhaldig
    • om gass eller liknande: lite konsentrert;
      lett
      • tynn røyk;
      • tynn fjelluft
    • med lite næring
      • tynn kost
  5. uvektig, innhaldslaus;
    svak, sped, utan tyngd
    Døme
    • ei tynn historie;
    • tynt innhald;
    • ei tynn grunngjeving;
    • laget hadde for tynt angrep

Faste uttrykk

  • ha tynn hud
    vere tynnhuda (1 el. 2)
Artikkelside

nihala katt

Tyding og bruk

pisk med ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap;
Sjå: katt
Artikkelside

blande ut

Tyding og bruk

setje til (noko), særleg for å tynne ut;
Sjå: blande
Artikkelside

hogge ut

Tyding og bruk

tynne ut (skog);
Sjå: hogge
Døme
  • hogge ut eit skogsfelt
Artikkelside

hårrøyrsåre, hårrøyrsår

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

svært trong blodåre med tynne vegger;
Artikkelside

luke 2

luka

verb

Opphav

frå lågtysk ‘rykkje, nappe’

Tyding og bruk

  1. reinske ugras med hand (og samstundes tynne ut plantene)
    Døme
    • luke eit bed;
    • luke ugras;
    • luke gulrot
  2. i overført tyding: ta vekk noko uønskt frå ein heilskap
    Døme
    • luke ut dei verste feila i stilane
Artikkelside

kulse

kulsa

verb

Opphav

samanheng med norrønt kala ‘gjere kald, få til å fryse’

Tyding og bruk

  1. ha eller få kuldegys;
    Døme
    • kulse i ryggen;
    • ho kulsa i den tynne kjolen
Artikkelside

kryssfiner

substantiv hankjønn

Opphav

av kryss (1

Tyding og bruk

finer av tynne treplater som er lagde i kryss og limde saman
Artikkelside
Side 1 av 10