Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 85 oppslagsord

sy

verb

Opphav

norrønt sýja

Tyding og bruk

binde saman, feste med nål og tråd;

saume

Døme

sy skjorte;
sy sko;
få sydd seg ei bukse;
sy fast ein knapp;
sy inn, om, ut ein kjole;
sy på maskin;
sy saman ei flengje i jakka;
kuttet i panna måtte syast;
sitje og sy

Artikkelside

lese

lesa

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt lesa ‘plukke, samle, lese’, i tydinga ‘forsøkje å lære’ med innverknad frå latin legere ‘samle, lese’; jamfør lekse (

Tyding og bruk

følgje (språk)teikn med auga og gje dei att som språk;
forstå skriftteikn
Døme
- lære å lese og skrive;
- han las høgt for ungane før dei la seg;
- ho sit og les i avisa;
- eg har lese om han på nettet;
- kan du lese av målaren?
- eg er dårleg til å lese kart
tolke (2), forstå (1)
Døme
- eg les dette teiknet som R;
- han vart fristilt (les: sagt opp);
- lagkameraten greidde ikkje å lese pasninga
seie fram etter skrift;
deklamere (1);
be (1, 2)
Døme
- elevane las opp dikt for foreldra;
- lese kveldsbøn;
- lese for maten
prøve å lære;
studere
Døme
- lese på leksene;
- studentane les til eksamen;
- ho las matematikk på universitetet
gje (privat)undervisning
Døme
- han les med dei før norskprøva

Faste uttrykk

lese mellom linjene
forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
lese nokon teksten
irettesetje nokon
læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
lese seg til
lære noko ved å lese
eg har lese meg til korleis eg skal sy i ein ny glidelås
lese tankane til nokon
skjøne kva nokon tenkjer
lese ut
gjere seg ferdig med (til dømes ei bok eller eit kapittel)

Artikkelside

syklubb

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gruppe av personar som regelbunde møtest for å sy
i overført tyding: klubb som berre driv med kos
Døme
- kommunestyret skal ikkje vere nokon syklubb

Artikkelside

ut

adverb

Opphav

norrønt út

Tyding og bruk

jamfør ytre, ytst

med retning eller rørsle frå inne i noko
Døme
- gå ut av huset, rommet, senga;
- ut! – vekk frå rommet (huset, hagen e l)!
- gå ut på tunet, golvet;
- gå ut – òg: gå på byen, på restaurantar, i selskap e l;
- gå ut og inn hos nokon – vere stadig gjest;
- gå beint, direkte ut (av døra);
- dette er beint ut uforsvarleg – rett og slett, beintfram;
- kome seg ut;
- kome ut for uvêr, vanskar;
- bryte seg ut av fengslet;
- sjukdomen, krigen har brote ut;
- pirke ut ei flis;
- renne ut vatnet;
- sjå ut (av vindauget);
- husværet vender ut mot gata;
- snu vranga ut;
- døra slår ut
frå eins rådvelde
Døme
- låne ut pengar;
- måtte ut med pengane, opplysningane;
- ut med språket! – sei det du veit el. meiner!
frå ei mengd, eit forråd, eit materiale, ei samling, ein krins
Døme
- ta ut, velje ut, plukke ut varer, kandidatar;
- ta ut (varer) – òg: borge;
- ta ut reservar, krefter;
- skjere ut (figurar) i tre;
- ein ring ut av gull /;
- det kom ingenting ut av møtet;
- få mykje ut av lite;
- skilje, merkje seg ut (frå andre);
- bryte ut (av miljøet);
- trekkje, melde seg ut (av laget)
frå eit sentrum, ein opphavsstad
Døme
- det veks ut greiner frå stamma;
- neset stikk ut i sjøen;
- rette ut handa;
- sende ut varsel;
- gje ut bøker;
- gå ut frå (eit startpunkt, ein føresetnad);
- fare, flytte ut (frå heimen, landet);
- kome seg ut (i verda);
- føre ut varer
frå det indre av landet, mot sjøen eller havet
Døme
- ut mot fjorden;
- segle ut sundet;
- reise ut på øyane;
- fare lenger ut i dalen
til større vidd eller mengd
Døme
- breie, tøye, strekkje, vide ut sokken, området sitt;
- sy ut buksa
fram, framover, vidare (særleg i tid)
Døme
- setje ut, skyte ut fristen;
- forlengje avtala ut over 1. mai;
- gå ut over mandatet sitt;
- det dreg ut med avtala – tek tid;
- kom (lenger) ut i veka;
- det lid ut på dagen, hausten
over det heile, utover, ikring på;
til (3
Døme
- skitne ut kleda;
- molde, snøe seg ut;
- rote ut (i) papira;
- skjemme ut noko(n);
- det går ut over meg
til fullføring, til endes, heilt, ferdig
Døme
- lese ut boka;
- kvile, sove ut;
- gråte ut;
- drikke ut – tømme glaset e l;
- la meg få snakke ut – ferdig;
- snakke ut med kvarandre – seie frå om alt;
- fylle ut eit skjema;
- slite ut kleda;
- det er fullt ut forståeleg – heilt;
- møtet varte dagen ut;
- halde ut;
- kome uheldig ut;
- kome ut på eitt – vere hipp som happ;
- kjenne nokon ut og inn – svært godt
til inkjes, bort
Døme
- slokne ut;
- døy ut;
- sløkkje, blåse, stryke, tørke ut noko;
- kutte ut (sambandet, røyken)
i stand, ferdig
Døme
- bu ut, ruste ut eit skip, ein hær;
- niste ut ein ferdamann;
- ferde ut eit dokument
i det ytre
Døme
- dette ser, høyrest, kjennest rart ut;
- det ser ut til å bli regn;
- han ser godt ut – har god og sunn utsjånad

Faste uttrykk

dag ut og dag inn
svært lenge;
støtt
leggje seg ut
leggje på seg
liggje rett ut
vere utstrekt; utmødd; hjelpelaus (på grunn av sjukdom)
rase ut
gje uttrykk for sinnet sitt til det er over
vite korkje ut eller inn
ikkje sjå nokon utveg

Artikkelside

tråd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þráðr; samanheng med dreie

Tyding og bruk

svært tynn snor av (tvinna) tekstil, av kunstfiber eller av anna materiale;
trådforma tåg, fiber eller liknande
Døme
- sy med nål og tråd;
- træ i tråden
- - bektråd
  - nervetråd
  - nylontråd
  - ståltråd
  - ulltråd
samanheng, samsvar;
jamfør raud
Døme
- eg finn ingen tråd i framstillinga;
- gå som ein raud tråd gjennom boka

Faste uttrykk

henge i ein tynn tråd
om tiltak, prosjekt eller liknande: berre så vidt kunne bergast
i tråd med
i samvar med;
som følgje av
leve i tråd med eigne verdiar;
vedtaket er heilt i tråd med reglane
knute på tråden
usemje mellom vener, kjærastar, partnarar eller liknande;
mellombels uvenskap
det er knute på tråden mellom familiane;
diplomatiske knutar på tråden
lett på tråden
promiskuøs
miste tråden
gå surr i samanhengen
miste tråden i resonnementet
på tråden
i andre enden i ein telefonsamtale
ha mormor på tråden
samle trådane i ei hand
dirigere alle ledda i ei verksemd e l
slå på tråden
ringje opp;
telefonere
ta opp att tråden
byrje att med noko ein har gjort tidlegare
ta opp att tråden med den årlege tradisjonen
trekkje i trådane
dirigere eller kontrollere noko utan å ha ein synleg framskoten plass
trekkje i trådane i det kriminelle miljøet
trekkje tråd
lage, forme metalltråd i ymse dimensjonar
utan ein tråd
heilt naken

Artikkelside

trekkje, trekke

trekkja, trekka

verb

Opphav

lågtysk trecken

Tyding og bruk

dra (1), føre i ei eller anna retning;
hale, slite framover
Døme
- trekkje dyna over seg;
- trekkje garnet;
- trekkje føre gardina;
- trekkje tenner;
- trekkje klokka;
- trekkje lodd;
- trekkje det kortaste, lengste strået – sjå strå (1
ta til seg;
suge opp;
skaffe (1
Døme
- støvlane trekkjer vatn;
- trekkje frisk luft;
- formuen trekkjer renter;
- store prisnedslag trekkjer kundar;
- popartisten trekte fulle hus;
- prostituerte trekkjer i strøket – skaffar seg kundar
i matlaging: gjera i stand ein rett ved å la råemnet liggje i væske med temperatur opp mot kokepunktet
Døme
- lat lutefisken trekkje i fem minutt;
- trekkje kaffi
subtrahere;
dra (12)
Døme
- trekkje to frå fem
- ta frå, rekne frå
  bli trekt for mykje i skatt
setje, sy trekk (3, 8) på
Døme
- trekkje om den gamle sofaen
fare i flokk;
vere på ferd
Døme
- reinen trekkjer til nye beiteområde;
- fuglane trekkjer sørover om hausten
gje trekk (2, kjøle
Døme
- det trekkjer frå døra;
- omnen trekkjer dårleg – har dårleg lufttilførsel
i faste uttrykk med partikkel

Faste uttrykk

trekkje frå
subtrahere
trekkje frå for faste utgifter
trekkje inn
i overført tyding: hente fram, snakke om
trekkje inn eit nytt emne i samtala
trekkje opp
- stramme fjøra i ein mekanisme
  trekkje opp klokka
- endre seg til det verre
  det trekkjer opp til storm
- opne flaske med ein opptrekkjar
  kelneren trekte opp vinen ved bordet
- løyse ut mekanismen som tømmer doskåla etter ein har vore på do;
  trekkje ned
  hugs å trekkje opp etter deg!
trekkje saman
samle (1)
saueflokken trekte saman i eit hjørne
trekkje seg
ikkje vere med lenger
han trekte seg frå vervet i siste liten
trekkje ut
vare lenge;
gå på overtid
samværet trekte ut

Artikkelside

sysak

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

ting som ein treng når ein skal sy

Faste uttrykk

ha orden i sysakene
ha kontroll innanfor eit ansvarsområde

Artikkelside

saum 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt saumr; samanheng med sy

Tyding og bruk

det å sy
Døme
- drive med saum;
- lære seg saum
samanhengande rad av sting
Døme
- buksa gjekk opp i saumen
plagg eller tøy som ein syr på
Døme
- sitje med ein saum
linje mellom samanføyingar
Døme
- saumar i hovudskallen

Faste uttrykk

gå etter i saumane
granske kritisk

Artikkelside

pute

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fylt eller stoppa pose av tøy eller skinn til å kvile hovudet mot eller til å ha til pynt
Døme
- leggje hovudet på ei pute;
- søkket i puta;
- ei seng med dyner og puter;
- dei broderte putene
- - hovudpute
  - sofapute
stoppa gjenstad til bruk i handarbeid
- - kniplepute
  - nålepute
noko som skal ta av for støyt, trykk eller liknande
- - kollisjonspute

Faste uttrykk

sy puter under armane på nokon
gjere det for lettvint for nokon

Artikkelside

om 2

preposisjon

Opphav

norrønt um

Tyding og bruk

omkring, rundt
Døme
- ha eit belte om livet;
- ro om holmen;
- sveipe om seg;
- slå om seg;
- båten kom om neset;
- verne om noko
over, gjennom, via
Døme
- leggje vegen om Hamar
ved sida av
Døme
- side om side;
- par om par
med omsyn til, når det gjeld
Døme
- snakke om noko;
- bli samde om noko;
- trongt om plassen
som er med på eller tek del i
Døme
- dei er mange om arbeidet
brukt i tidsuttrykk
Døme
- om dagen;
- om sommaren;
- før om åra;
- her om dagen;
- om ei veke;
- han er ikkje lenge om det
brukt som adverb: i ring, rundt
Døme
- fare vidt om;
- flakke om i landet;
- bere om posten;
- sjå seg om;
- høyre seg om
brukt som adverb: i ei anna lei;
på ein ny måte
Døme
- leggje om;
- sy om ein kjole;
- skape seg om;
- venstre om;
- vende om

Faste uttrykk

halvt om halvt
(etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
vere halvt om halvt trulova
om einannan
hulter til bulter;
om kvarandre
omgrepa vart brukte om einannan
om gongen
så mykje eller så mange (av det som er nemnt) for kvar einskild gong
kome to og to om gongen;
vere vald for fire år om gongen
om kvarandre
samanblanda;
hulter til bulter;
om einannan
bøkene står om kvarandre
om å gjere
viktig
det er lite om å gjere
vere om seg
vere frampå
det gjeld å vere om seg for å få fatt i godbitane
år om anna
eit og anna år
året om
året rundt, heile året

Artikkelside

Side 1 av 9

Resultat per side:

Avansert søk

Nynorskordboka 85 oppslagsord

sy

Opphav

Tyding og bruk

Døme

lese

lesa

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

syklubb

Tyding og bruk

Døme

ut

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

tråd

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Faste uttrykk

trekkje, trekke

trekkja, trekka

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

sysak

Tyding og bruk

Faste uttrykk

saum 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

pute

Tyding og bruk

Døme

Faste uttrykk

om 2II

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

saum 1

om 2