Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 98 oppslagsord

sentrum

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk kentron ‘brodd, midtpunkt, spiss’

Tyding og bruk

midtpunkt (1) i ein symmetrisk figur;
område i midten av noko
Døme
- sentrum i ein sirkel
i overført tyding: midtpunkt (2) for merksemd eller interesse
Døme
- setje elevane i sentrum
midtre, mest sentrale del av eit geografisk område, særleg i ein by eller ei bygd
Døme
- Oslo sentrum;
- sentrum i bygda
stad eller institusjon der viktig aktivitet eller verksemd er samla
Døme
- Rogaland er eit sentrum for oljeverksemda
politisk parti eller gruppering mellom det politiske høgre og venstre
Døme
- sentrum i norsk politikk

Artikkelside

rotere

rotera

verb

Opphav

frå latin, av rota ‘hjul’

Tyding og bruk

svinge kring ein akse eller eit sentrum
Døme
- jorda roterer
- brukt som adjektiv:
  roterande snøplog
gå på omgang
Døme
- formannskapet roterer mellom medlemslanda

Artikkelside

sentrumsnær

adjektiv

Tyding og bruk

som ligg nær sentrum (3)

Døme

sentrumsnære tomter

Artikkelside

torg

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt torg; kanskje av gammalrussisk torgu ‘marknadsplass’

Tyding og bruk

stor, open plass i by eller tettstad
Døme
- møtast på torget;
- demonstrantane samla seg på torget;
- det pittoreske torget frå mellomalderen var sentrum i landsbyen
stad i by eller tettstad der ein sel ulike varer
Døme
- selje blomstrar på torget;
- kjøpe fisk på torget
- - fisketorg
  - grønsaktorg
brukt som etterledd i samansetningar som nemner ein stad der ein samlar fleire ulike funksjonar
- - kulturtorg
  - servicetorg

Faste uttrykk

bringe/føre til torgs
gjere kjent;
gå ut med;
kunngjere
eg kjenner ikkje til saka ho bringar til torgs;
han fører sterke argument til torgs
ledig på torget
ikkje oppteken eller engasjert;
ugift
på gater og torg
overalt (blant folk)
det var underhaldning på gater og torg;
rykta gjekk på gater og torg

Artikkelside

tonal

adjektiv

Opphav

av tone (

Tyding og bruk

som er prega av tonalitet;
som har ein toneart med ein grunntone (1);
motsett atonal
Døme
- vanleg tonal musikk
som gjeld tonar (2 eller toneart
Døme
- tonal balanse;
- eit tonalt sentrum

Artikkelside

sirkellinje, sirkelline

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

krum, lukka linje der alle punkta ligg like langt frå sentrum;

sirkel (1)

Artikkelside

utkant

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ytre kant av areal;
periferi
Døme
- utkanten av sirkelen;
- i utkanten av byen
i overført tyding: ytre krins av fenomen, fag, verksemd eller liknande
Døme
- halde seg i utkanten av emnet
område som ligg langt frå eit sentrum;
avsides stad;
lite utbygd strøk
Døme
- folk i utkantane

Artikkelside

sirkel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin circulus ‘liten ring’, av circus ‘krins’

Tyding og bruk

krum, lukka linje der alle punkta ligg like langt frå sentrum
Døme
- teikne ein sirkel
plan figur som blir avgrensa av ein sirkel (1)
Døme
- flatevidda til ein sirkel er lik kvadratet av radiusen multiplisert med 3,14
ring av personar eller ting;
krins (1)
Døme
- dei stod i ein sirkel
gruppe personar som høyrer saman ut frå virkefelt, interesser eller liknande;
krins (2)
Døme
- dei ferdast i sirklar som var ukjende for han
- - lesesirkel
  - studiesirkel