Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
19 treff

Nynorskordboka 19 oppslagsord

rauk

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt torfhraukr ‘torvstabel’

Tyding og bruk

  1. kornband sette mot kvarandre til tørk
  2. stabel av lauv, torv og liknande
Artikkelside

rauke

rauka

verb

Tyding og bruk

  1. setje kornband i rauk (1)
  2. leggje i stabel
Artikkelside

ryke

ryka

verb

Opphav

norrønt rjúka

Tyding og bruk

  1. sende ut røyk eller damp;
    Døme
    • det ryk frå pipa;
    • omnen ryk;
    • det ryk av kaffien;
    • hesten er så varm at det ryk av han
  2. røre seg raskt;
    Døme
    • sjøen rauk;
    • prisane rauk i vêret;
    • ryke over ende;
    • ryke i golvet
  3. gå i stykke;
    Døme
    • koppen rauk sund;
    • ekteskapet har roke;
    • korsbandet rauk
  4. tape (2, 1), miste;
    forsvinne;
    gje tapt
    Døme
    • ryke 3–5 i ein fotballkamp;
    • der rauk den sjansen;
    • da de la om vegen, rauk dei siste kundane

Faste uttrykk

  • ryke i hop
    byrje å slåst
  • ryke og reise
    ha seg langt vekk;
    dra dit peparen gror
    • ryk og reis!
    • ho var rasande og bad dei ryke og reise
  • ryke opp
    blåse opp til storm
  • ryke opp i
    havne eller kome i ein konflikt
    • dei rauk opp i slåstkamp
  • ryke uklar
    bli uvener
    • han rauk uklar med resten av gruppa
  • ryke ut
    bli slegen ut av ein konkurranse, turnering eller liknande
    • laget rauk ut i kvartfinalen;
    • partiet kjem til å ryke ut av kommunestyret
  • vere så dum at det ryk av ein
    vere veldig tåpeleg
    • du er så dum at det ryk av deg!
Artikkelside

uklar, uklår

adjektiv

Tyding og bruk

  1. delvis ugjennomsiktig;
    ikkje klar
    Døme
    • uklar luft;
    • uklar væske
  2. vanskeleg å oppfatte;
    utydeleg, upresis;
    Døme
    • uklar røyst;
    • ei uklar attgjeving av saka;
    • uklare definisjonar;
    • uklare samanhengar
    • brukt som adverb:
      • ordleggje seg uklart
  3. omtåka, sløv;
    Døme
    • vere uklar i hovudet

Faste uttrykk

  • ryke uklar
    bli uvener
    • han rauk uklar med resten av gruppa
Artikkelside

ny 2

adjektiv

Opphav

norrønt nýr

Tyding og bruk

  1. som er laga eller komen til for kort tid sidan;
    som berre har vore i bruk ei kort tid;
    motsett gammal
    Døme
    • sykkelen er god som ny;
    • ta på seg nye sko;
    • dei har bygd nytt hus;
    • ho er ny i tenesta;
    • godt nytt år!
  2. ukjend til no
    Døme
    • astronomane oppdaga ei ny stjerne;
    • ho er eit nytt ansikt i politikken
  3. som skil seg ut frå det som har vore før
    Døme
    • ta ei ny vending;
    • eit nytt og betre liv
  4. som kjem etter eller i staden for noko av same slaget
    Døme
    • ei ny regjering;
    • byrje å skrive på ny linje
  5. som kjem att i ei anna form, til dømes omarbeidd, forbetra, auka eller liknande;
    fornya
    Døme
    • ho starta att med nye krefter;
    • bli rekna som ein ny Ibsen;
    • boka kom i ny utgåve

Faste uttrykk

  • den nye verda
    dei delane av verda som ikkje var kjende for europearane før dei store oppdagingane på 1500-talet, oftast brukt om Amerika
  • frå nytt av
    frå byrjinga av
  • nyare tid
    • historisk periode frå cirka 1500 til 1800;
      tidleg moderne tid
    • dei siste tiåra eller hundreåra
      • dette året hadde den høgaste gjennomsnittstemperaturen i nyare tid;
      • den beste filmen frå nyare tid
  • på ny
    om igjen
    • oppdag heimbyen din på ny!
    • ho las boka på nytt
  • på nytt lag
    på ny
    • slåstkjempene rauk i hop på nytt lag
Artikkelside

ryke uklar

Tyding og bruk

bli uvener;
Sjå: ryke, uklar
Døme
  • han rauk uklar med resten av gruppa
Artikkelside

skruv 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skrúfr

Tyding og bruk

  1. øvste del av noko, til dømes på skap
  3. om eldre forhold: pynt på kvinnelue
Artikkelside

spleise

spleisa

verb

Opphav

gjennom engelsk; frå nederlandsk, opphavleg ‘kløyve’

Tyding og bruk

  1. flette eller skøyte saman to tauendar
    Døme
    • spleise trossa som rauk
  2. i overført tyding: føre saman personar så dei blir eit par eller ei gruppe
    Døme
    • målet med møtet er å spleise folk
  3. leggje saman pengar for å betale for noko
    Døme
    • dei spleisa på ei flaske vin
Artikkelside

spleis

substantiv hankjønn

Opphav

av spleise

Tyding og bruk

  1. samanfletting av to tauendar
    Døme
    • lage ein spleis;
    • tauet rauk i spleisen
  2. Døme
    • bli med på ein spleis
Artikkelside

attantil, attatil

preposisjon

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kyrne stod attantil fjøset
  2. brukt som adverb: bak (3, 5)
    Døme
    • sitje attantil i ei vogn
  3. brukt som adverb: attanfrå
    Døme
    • han rauk på meg attantil;
    • ho var ikkje lett å kjenne att når ein berre såg henne attantil
Artikkelside
Side 1 av 2