Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 17 oppslagsord

rauk

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt hrauktjald ‘telt forma som ein liten høystakk’ og torfhraukr ‘torvstabel’

Tyding og bruk

  1. kornband sette mot kvarandre til tørk
  2. stabel, stakk av lauv, torv og liknande
Artikkelside

rauke

rauka

verb

Tyding og bruk

setje (kornband, torv) i rauk eller stakk (2
Artikkelside

ryke

ryka

verb

Opphav

norrønt rjúka

Tyding og bruk

  1. sende ut røyk
    Døme
    • det ryk frå pipa;
    • rykande ruinar;
    • omnen ryk
      • rykande fersk – heilt fersk
  2. Døme
    • hesten er så varm at det ryk av han
  3. drive tett i lufta
    Døme
    • sjøen rauk – jamfør rok;
    • rykande fok;
    • prisane rauk i vêret
    • styrte fram, kaste seg over
      • ryke i hop (i slagsmål)
    • falle
      • ryke over ende;
      • ryke i golvet
    • tape (2
      • ryke 3–5 i ein fotballkamp;
      • ryk og reis! – ha deg unna!; dra dit peparen gror!
  4. slitne, breste, gå i stykke
    Døme
    • tauet, koppen rauk (sund);
    • venskapen vil ryke;
    • der rauk den sjansen – gjekk tapt

Faste uttrykk

  • ryke opp
    blåse opp (til storm)
  • ryke uklar
    bli uvener
Artikkelside

attantil, attatil

preposisjon

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kyrne stod attantil fjøset
  2. brukt som adverb: bak (3, 5)
    Døme
    • sitje attantil i ei vogn
  3. brukt som adverb: attanfrå
    Døme
    • han rauk på meg attantil;
    • ho var ikkje lett å kjenne att når ein berre såg henne attantil
Artikkelside

ny 2

adjektiv

Opphav

norrønt nýr

Tyding og bruk

  1. som er laga eller komen til for kort tid sidan;
    som berre har vore i bruk ei kort tid;
    motsett gammal
    Døme
    • sykkelen er god som ny;
    • ta på seg nye sko;
    • dei har bygd nytt hus;
    • ho er ny i tenesta;
    • godt nytt år!
  2. ukjend til no
    Døme
    • astronomane oppdaga ei ny stjerne;
    • ho er eit nytt ansikt i politikken
  3. som skil seg ut frå det som har vore før
    Døme
    • ta ei ny vending;
    • eit nytt og betre liv
  4. som kjem etter eller i staden for noko av same slaget
    Døme
    • ei ny regjering;
    • byrje å skrive på ny linje
  5. som kjem att i ei anna form, til dømes omarbeidd, forbetra, auka eller liknande;
    fornya
    Døme
    • ho starta att med nye krefter;
    • bli rekna som ein ny Ibsen;
    • boka kom i ny utgåve

Faste uttrykk

  • den nye verda
    dei delane av verda som ikkje var kjende for europearane før dei store oppdagingane på 1500-talet, oftast brukt om Amerika
  • frå nytt av
    frå byrjinga av
  • nyare tid
    • historisk periode frå cirka 1500 til 1800;
      tidleg moderne tid
    • dei siste tiåra eller hundreåra
      • dette året hadde den høgaste gjennomsnittstemperaturen i nyare tid;
      • den beste filmen frå nyare tid
  • på nytt lag
    på ny
    • slåstkjempene rauk i hop på nytt lag
  • på ny
    om igjen
    • oppdag heimbyen din på ny!
    • ho las boka på nytt
Artikkelside

på nytt lag

Tyding og bruk

på ny;
Sjå: ny
Døme
  • slåstkjempene rauk i hop på nytt lag
Artikkelside

lykte

lykta

verb

Opphav

norrønt lykta, samanheng med lukke (3; jamfør endelykt

Tyding og bruk

Døme
  • lykte med(an) leiken er god;
  • det lykta med at dei rauk i hop
Artikkelside

kos 1, kòs 1, koss 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kǫs ‘haug’; samanheng med kase (2

Tyding og bruk

  1. avfall etter tømmerhogging;
    tømmervase i elv
Artikkelside

skurd 2, skur 3

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som skurd (1

Tyding og bruk

  1. det å skjere gjennom noko;
    måte å skjere på
  2. stad der noko er skore
    Døme
    • ha ein stygg skur i handa
  3. det å skjere, kutte og hauste korn eller anna frøavling (for hand, med maskin)
    Døme
    • kornet er moge for skur
  4. Døme
    • det var midt i skuren
  5. korn som skal skjerast eller er skore
    Døme
    • setje skuren i rauk
  6. det å skjere skurdlast av tømmer
  8. bakre siktemiddel på eit gevær
    Døme
    • skur og korn
Artikkelside

sveis 2

substantiv hankjønn

Opphav

av sveise (2

Tyding og bruk

skøyt som kjem i stand når ein sveiser
Døme
  • røyret rauk i sveisen
Artikkelside
Side 1 av 2