Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
95 treff

Nynorskordboka 95 oppslagsord

plikt 1

substantiv hokjønn

Opphav

av lågtysk plicht ‘yting’

Tyding og bruk

  1. noko ein er pålagd å gjere, til dømes av styresmaktene, arbeidsgjevar eller som følgje av ei bindande avtale
    Døme
    • ha plikt til å møte opp;
    • offisielle plikter
  2. noko ein etter moralske eller religiøse levereglar kjenner seg bunden til å gjere
    Døme
    • ha moralsk plikt til å hjelpe
Artikkelside

plikt 2

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk plicht ‘lite akter- eller framdekk’

Tyding og bruk

  1. tilje (1) i robåt
  2. rom framme eller bak i ein båt
Artikkelside

plikte

plikta

verb

Tyding og bruk

ha plikt til;
vere pliktig til
Døme
  • plikte å dekkje kostnader
Artikkelside

stoppeplikt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

plikt for ein trafikant til å stoppe (3, 1) for visse skilt og signal
Døme
  • ikkje halde stoppeplikta
Artikkelside

bistandsplikt

substantiv hokjønn

Opphav

av bistand

Tyding og bruk

plikt (1 som alle har til å vise omsorg for eit medmenneske i naud
Artikkelside

helseplikt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

plikt til å helse, særleg om å gjere honnør for ein overordna i militæret
Artikkelside

underhaldsplikt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

lovpålagd plikt til å forsyte eigne barn og ektefelle;
Artikkelside

skulle

skulla

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skulu

Tyding og bruk

  1. om framtid: kome til å
    Døme
    • toget skal gå om ein time;
    • vi skal reise i morgon
  2. brukt for å uttrykke påbod, befaling eller krav;
    Døme
    • du skal gjere det;
    • eg skulle helse frå mor;
    • sanninga skal fram
  3. brukt til å uttrykkje ønskje eller oppfordring;
    Døme
    • du skulle hjelpe meir til heime;
    • alle skulle gjere si plikt
  4. brukt for å uttrykkje løfte eller forsikring
    Døme
    • eg skal nok greie det
  5. brukt for å stadfesta noko
    Døme
    • eg skal seie det gjekk bra
  6. ha ord på seg for noko
    Døme
    • ho skal vere flink;
    • det skal vere reint gull
  7. brukt for å uttrykkje tvil eller høfleg førespurnad
    Døme
    • skal det vere meir kaffi?
    • skulle du reise dit?
  8. ha grunn eller høve til
    Døme
    • det skal du rekne med;
    • det skulle la seg gjere
  9. brukt saman med adverb (og utan hovudverb) for å uttrykkje retning
    Døme
    • eg skal heim;
    • kvar skal du av?
    • kva skal han der?

Faste uttrykk

  • skal bli!
    brukt som svar på kommando eller førespurnad
  • skulle til
    • vere bruk for;
      trengast
      • det er ikkje mykje som skal til
    • vere i ferd med
      • ho skulle til å leggje i veg
Artikkelside

sølibat

substantiv inkjekjønn

Opphav

av mellomlalderlatin coelibatus, av latin caelebs ‘ugift’

Tyding og bruk

  1. plikt til å leve ugift (særleg for katolske prestar)
  2. det å vere seksuelt fråhaldande;
    det å halde seg frå å ha sex
    Døme
    • han levde i frivillig sølibat
Artikkelside

skipreide

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skipreiða

Tyding og bruk

om eldre forhold: kystdistrikt som hadde plikt til å stille eit hærskip med mannskap i ufredstider
Artikkelside