Avansert søk

Nynorskordboka 14 oppslagsord

substantiv hokjønn

folkevald lovgjevande forsamling i eit land

substantiv hankjønn

om eldre forhold: møte av representantar for stendene i eit land for å drøfte saker som galdt riket
i visse land, til dømes i Sverige og Finland: nasjonalforsamling

substantiv hankjønn

frå latin; av opponere

det å opponere;
motsetnad, motstand (1)
Døme
- bli møtt med opposisjon frå dei tilsette;
- vere i opposisjon til leiinga;
- doktoranden greidde seg bra mot opposisjonen han fekk;
- regjeringskoalisjonen sprakk og måtte gå i opposisjon
politisk gruppering, særleg i ei nasjonalforsamling, som står i motsetnad til regjeringa
Døme
- ho er leiar for opposisjonen
i astronomi: stode der to himmellekamar står beint motsett kvarandre på himmelen

substantiv inkjekjønn

norrønt hús

bygning (med tak og vegger) brukt til bu- eller tilhaldsstad for menneske og dyr, til lagringsstad og liknande
Døme
- byggje hus;
- ha både hus og hytte;
- eit hus med tre etasjar;
- setje opp nye hus på garden
- - hundehus
  - kulturhus
  - rekkjehus
  - sjukehus
  - uthus
  - våningshus
bustad, heim (1, 1)
Døme
- ha hus og heim;
- vere herre i eige hus;
- kona i huset;
- stelle i huset
personar som bur i eit hus;
husstand, huslyd, familie
Døme
- vekkje heile huset;
- ein ven av huset
kongeleg eller adeleg familie eller slekt
Døme
- huset Habsburg styrte Austerrike-Ungarn
- - fyrstehus
  - kongehus
del av nasjonalforsamling i visse land
- - overhus
  - underhus
brukt som etterledd i samansetningar som nemner noko som tener som overbygning
- - dekkshus
  - førarhus
brukt som etterledd i samansetningar som nemner større forretningstiltak
- - handelshus
  - motehus
brukt som etterledd i samansetningar som nemner ein type behaldar eller hylster
- - blekkhus
  - brillehus
brukt som etterledd i samansetningar som nemner noko som vernar
- - frøhus
  - sniglehus
i spel: kombinasjon av tre kort av éin talverdi og to kort med anna verdi i kortspel;
kombinasjon av tre terningar med same tal uage og to terningar med same tal auge i yatzy

fullt hus
- sal, rom eller liknande med alle plassar opptekne
  artisten samla fullt hus kvar kveld
- i poker: tre kort med same talverdi i kombinasjon med eit par kort med anna verdi
- beste moglege resultat
  skiskyttaren skaut fullt hus i siste runde
gå hus forbi
ikkje bli lagd merke til, ikkje bli oppfatta
humoristiske poeng går publikum hus forbi;
mykje av det som vart sagt, gjekk hus forbi
gå mann av huse
gå ut alle som ein (for å vere med på noko)
halde ope hus
ta imot gjester utan særskild innbeding
hus under kvar busk
tilhaldsstad kor som helst
i hus
under tak;
innandørs
få avlinga i hus;
kome i hus før uvêret bryt laus
ikkje til å vere i hus med
umogleg å bu saman med
på huset
- på arbeidsplassen;
  internt
  vi jobbar med idéutvikling her på huset
- som blir betalt av ein restaurant eller liknande
  denne ølflaska er på huset

substantiv inkjekjønn

norrønt parlament, truleg gjennom lågtysk og gammalfransk, frå mellomalderlatin ‘forhandling’; jamfør fransk parler ‘tale’

lovgjevande nasjonalforsamling

gatas parlament
det at folk freistar å presse fram sitt syn ved gatedemonstrajonar og liknande;
utanomparlamentarisk verksemd

substantiv hankjønn

person som fører ordet på vegner av ei gruppe, til dømes i ei nasjonalforsamling;
jamfør saksordførar
øvste tillitsvalde i ein norsk kommune
Døme
- ordføraren i Stavanger