Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
235 treff

Nynorskordboka 235 oppslagsord

middel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk; same opphav som middel (2

Tyding og bruk

noko ein bruker for eit visst føremål;
Døme
  • bruke alle middel for å vinne;
  • ikkje sky noko middel;
  • bruke eit middel mot smerter

Faste uttrykk

  • målet helgar/heilagar middelet
    eit godt føremål rettferdiggjer det å bruke uheldige eller umoralske framgangsmåtar
Artikkelside

middel 2

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør middel-

Tyding og bruk

Døme
  • produksjonen har ein middel på 2000 tonn i veka

Faste uttrykk

  • i middel
    i gjennomsnitt
    • lamma vog 15 kg i middel
Artikkelside

sterk

adjektiv

Opphav

norrønt sterkr

Tyding og bruk

  1. som har stor kraft;
    Døme
    • vere sterk i armane;
    • ein sterk mann;
    • bilen har sterk motor
  2. som toler mykje, varer lenge;
    solid, varig
    Døme
    • ein sterk kjetting;
    • sterke sko
  3. Døme
    • ein sterk stat;
    • opposisjonen er sterk
  4. Døme
    • vere sterk i trua;
    • ha ein sterk vilje
  5. med stor innverknad;
    handlekraftig
    Døme
    • han vil vere den sterke mannen i regjeringa
  6. Døme
    • bruke sterke ord;
    • bruke sterke middel
  7. Døme
    • vere i sterk sinnsrørsle;
    • filmen hadde mange sterke scener
  8. intens, kraftig
    Døme
    • sterk lyd;
    • sterk varme;
    • sterk storm
    • brukt som adverb:
      • føle sterkt for noko;
      • det regna sterkt;
      • ha sterkt blå auge;
      • prisane er sterkt nedsette
  9. flink, god
    Døme
    • vere sterk i rekning;
    • eit felt med mange sterke løparar;
    • gå eit sterkt løp
  10. med kraftig lukt, smak eller verknad
    Døme
    • sterk kaffi;
    • sterkt brennevin
  11. i grammatikk: utan ending i grunnform eller bøying;
    til skilnad frå svak (9)

Faste uttrykk

  • sterk bøying
    om verb i germanske språk: bøying utan tillagd ending i preteritum, ofte med vokalendring i rotstavinga;
    jamfør linn bøying og svak bøying
    • verb som ‘grine’ og ‘bite’ har sterk bøying
  • sterk side
    god eigenskap
    • viljen til å hjelpe dei som er i naud, er ei sterk side ved folk;
    • kommunikasjon er ikkje den sterkaste sida deira
  • sterke saker
    • alkohol eller andre rusmiddel
    • noko som vekkjer oppsikt eller er sjokkerande
      • vald og brotsverk er ofte sterke saker
  • sterke verb
    i germanske språk: verb som dannar preteritum utan bøyingsending, ofte med vokalendring i rotstavinga;
    til skilnad frå linne verb
    • 'grine' og 'bite' er døme på sterke verb
Artikkelside

kasse

substantiv hokjønn eller hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå italiensk; av latin capsa, samanheng med capere ‘ta, romme’

Tyding og bruk

  1. (oftast firkanta) behaldar av tre, metall, plast eller liknande av varierande storleik;
    stor øskje
    Døme
    • ei kasse øl;
    • dei pakka bøkene i kasser
  2. noko som minner om forma av ei kasse
    Døme
    • bilen er ei gammal kasse;
    • bydelen er berre store kasser av betong
  3. noko som omgjev eller beskytter noko
  4. rom eller stad for inn- og utbetalingar i butikk, bank, kontor eller liknande
    Døme
    • sitje i kassa
  5. forråd av pengar;
    kassaapparat, pengeskrin
    Døme
    • ho tel opp kassa;
    • dei stal av kassa
  6. middel eller fond for medlemene i ein institusjon eller til samfunnsføremål

Faste uttrykk

  • ebbe i kassa
    lite pengar;
    pengemangel
    • det er ebbe i kassa, så det var ikkje pengar til røyk
  • per/pr. kasse
    • som har pengar
    • som føler seg i form;
      som er i orden
      • ho kjenner seg ikkje per kasse i dag;
      • uttalen er ikkje heil per kasse;
      • ho er alltid per kasse når det gjeld mote
  • spytte i kassa
    gje økonomisk støtte;
    spytte i børsa
    • fleire investorar spytta i kassa for å sikre det lokale museet
Artikkelside

speed

substantiv hankjønn

Uttale

spiˊd

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. fart
    Døme
    • på høg speed;
    • kaste seg ut i kvardagen for full speed
  2. sentralstimulerande middel, særleg amfetamin
    Døme
    • gå på speed

Faste uttrykk

  • på speed
    i svært høg fart, med stor framdrift
    • plantene veks på speed;
    • sentralisering på speed
Artikkelside

utanomparlamentarisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som står i motsetnad til prinsippa i parlamentarismen
    Døme
    • utanomparlamentariske middel;
    • utanomparlamentariske utsegner
  2. om verksemd: som finn stad eller arbeider utanfor nasjonalforsamlinga i eit land
    Døme
    • forslaget fekk kritikk frå utanomparlamentarisk hald
Artikkelside

kinin

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

gjennom engelsk, frå spansk quina, av quechua kina; jamfør -in (2

Tyding og bruk

feberstillande middel laga av kinabork
Artikkelside

fortjukkingsmiddel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

middel til å fortjukke væske eller liknande med;
Døme
  • produkta innheld fortjukkingsmiddel
Artikkelside

glidemiddel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. middel (1 som gjer det lettare å føre inn penis, dildo eller liknande i skjeden eller endetarmen
    Døme
    • bruk vassbasert glidemiddel saman med kondom
  2. i overført tyding: noko som gjer ein overgang, samtale eller liknande lettare og smidigare
    Døme
    • bruke alkohol som sosialt glidemiddel;
    • lygna er eit sosialt glidemiddel
Artikkelside

tryllemiddel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. middel til å trylle (2) med
  2. metode som skal gjere underverk
    Døme
    • det finst ikkje noko tryllemiddel mot dette
Artikkelside