Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

handlingsreferat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

referat av handlinga i film, skodespel eller litterært verk
Artikkelside

produkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk; frå latin

Tyding og bruk

  1. vare som er produsert med arbeid eller skapt av naturen
  2. teneste som ei verksemd sel
    Døme
    • banken tilbyr produkt som rammelån
  3. kunstnarleg (til dømes litterært) verk
  4. Døme
    • mennesket er eit produkt av arv og miljø
  5. i matematikk: tal som ein får når ein multipliserer
Artikkelside

parti

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk partir ‘dele’, frå latin; samanheng med part

Tyding og bruk

  1. del av ein heilskap;
    avgrensa område
    Døme
    • eit smalt parti på ein bakketopp;
    • eit vakkert parti langs den gamle postvegen
  2. del av litterært verk eller musikkstykke
    Døme
    • musikkstykket har lyriske parti
  3. varemengd
    Døme
    • eit parti billige skjorter
  4. gruppe av personar med sams interesser eller gjeremål
    Døme
    • politisk parti
  5. omgang i spel
    Døme
    • eit parti sjakk
  6. Døme
    • gjere eit godt parti;
    • ho er eit godt parti

Faste uttrykk

  • rått parti
    konkurranse der den eine parten er utan sjanse til å vinne
  • ta parti
    velje standpunkt;
    vere samd med ein av partane
    • han vart tvungen til å ta parti;
    • ho tek parti for dei undertrykte i samfunnet;
    • dei tek parti med oss
  • vere på parti med
    ha felles interesser med;
    stø
    • ho er på parti med dei unge
Artikkelside

konkordans

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin ‘samsvar’

Tyding og bruk

alfabetisk samanstilling av ord i eit litterært verk eller ein forfattarskap, med opplysning om kvar i teksten det einskilde ordet finst
Døme
  • ein konkordans til Ibsens forfattarskap
Artikkelside

kunstverk

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør verk (2

Tyding og bruk

  1. gjenstand (1) eller verk (2, 2) laga av ein kunstnar, til dømes eit måleri, eit litterært verk eller eit musikkstykke
    Døme
    • romanen som kunstverk;
    • han kjøpte to av kunstverka av den unge kunstnaren
  2. gjenstand som er særs vakkert utført
    Døme
    • hagen var eit kunstverk
Artikkelside

litterær

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin

Tyding og bruk

  1. som gjeld eller høyrer til skjønnlitteratur;
    Døme
    • eit litterært verk;
    • ha litterære interesser
    • brukt som adverb:
      • ordet finst berre litterært
  2. som er interessert i eller kunnig i litteratur
    Døme
    • i litterære krinsar
Artikkelside

katastrofe

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘vendepunkt’

Tyding og bruk

  1. hending som har store øydeleggjande konsekvensar;
    omfattande ulykke
    Døme
    • jordskjelvet var ei katastrofe for landet;
    • den største humanitære katastrofen i vår tid
  2. ulykkeleg vending;
    øydelegging;
    samanbrot
    Døme
    • fotballkampen var ein katastrofe
  3. i litteraturvitskap: avgjerande vending i handlinga i eit litterært verk
Artikkelside

fabel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin fabula ‘forteljing’, av fari ‘seie’

Tyding og bruk

  1. kort, moralsk oppsedande forteljing der dyr, planter eller ting ofte handlar som menneske
    Døme
    • ein fabel om eit dyr;
    • Esops fablar
  2. fantastisk forteljing;
  3. handlingsgang i eit diktverk;
    måten episodane i eit litterært verk er knytte saman på;
    jamfør plott (1
Artikkelside

tekst 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr m eller texti m; frå latin ‘vev’

Tyding og bruk

  1. (skriftleg) samband av ord, setningar, avsnitt som oftast heng saman
    Døme
    • filmtekst;
    • lovtekst;
    • teksta er uleseleg;
    • teksta til eit bilete
  2. del, utsnitt av tekst (1, 1)
    Døme
    • kommentere ei tekst til eksamen;
    • gå vidare i teksta;
    • halde seg til, gå ut over teksta – det som gjeld emnet
  3. utdrag frå Bibelen, bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksta i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksta
  4. skriftleg framstilling, litterært verk i opphavleg språkform (til skilnad frå seinare endringar og omsetjingar)
    Døme
    • grunntekst;
    • originaltekst;
    • ei gresk tekst med omsetjing
  5. skriftleg framstilling som utgjer det originale eller eigenlege innhaldet (til skilnad frå notar, kommentarar, illustrasjonar og liknande)
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete
  6. redaksjonelt stoff i avis;
    jamfør tekstreklame
  7. ord til ein melodi
    Døme
    • operettetekst;
    • visetekst;
    • popmelodi med norsk tekst
  8. i typografi: stor skriftgrad;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • lese nokon teksta
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksta da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

handling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å handle (3);
    Døme
    • kriminelle handlingar;
    • gå til handling;
    • store og gode handlingar;
    • eit liv i handling
  2. Døme
    • kyrkjelege handlingar
  3. forløp av alt som hender i film, skodespel eller litterært verk
    Døme
    • høgdepunkta i handlinga;
    • handlinga i boka er lagd til utlandet
Artikkelside
Side 1 av 2