Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 14 oppslagsord

erklære

erklæra

verb

Opphav

frå tysk ‘gjere klar’

Tyding og bruk

uttale offentleg;
formelt slå fast;
Døme
  • erklære at ein er kandidat til vervet;
  • erklære området som smittefarleg;
  • erklære krig
Artikkelside

slå nokon konkurs

Tyding og bruk

erklære person eller verksemd som betalingsudyktig, noko som tek råderetten over formua frå personen eller verksemda;
Sjå: konkurs
Artikkelside

ta sigeren på forskot

Tyding og bruk

erklære seg som vinnar før tevlinga er over;
Sjå: forskot, siger
Døme
  • sjølv om dei er gode, kan dei ikkje ta sigeren på forskot
Artikkelside

god prise

Tyding og bruk

fartøy ått av ein fiendestat (eller nøytralt fartøy som har brote nøytralitetsreglane) som ein krigførande stat har rett til å føre i land og eigne til seg;
Sjå: prise
Døme
  • erklære skipet som god prise
Artikkelside

katastrofeområde

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

geografisk område som er råka av katastrofe (1)
Døme
  • erklære som katastrofeområde
Artikkelside

krigsherre

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. leiar av ein frittståande hær, eller ei væpna gruppe i ein borgarkrig
    Døme
    • lokale krigsherrar trugar sentralmakta i landet
  2. eldre nemning for monark som har rett til å erklære krig
Artikkelside

deklarere

deklarera

verb

Uttale

deklareˊre

Opphav

av latin de- og clarus ‘klar’; jamfør de-

Tyding og bruk

  1. uttrykkje offentleg;
    Døme
    • landet har deklarert fullt sjølvstende;
    • han deklarerer at vi ikkje har noko å frykte
  2. gje skriftleg melding om innhald;
    registrere varer til fortolling eller liknande
    Døme
    • deklarere farleg avfall;
    • deklarere varer ved import;
    • alle ingrediensane skal deklarerast
Artikkelside

forskot 2, forskott 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. betaling, yting på førehand
    Døme
    • få forskot på løna;
    • betale forskot
  2. tidlegare tidspunkt enn det eigenlege eller fastsette;
    Døme
    • betale på forskot

Faste uttrykk

  • ta sigeren på forskot
    erklære seg som vinnar før tevlinga er over
    • sjølv om dei er gode, kan dei ikkje ta sigeren på forskot
  • ta sorgene på forskot
    uroe seg for konsekvensane av eit negativt utfall før ein veit kva utfallet blir;
    uroe seg unødig
    • la oss ikkje ta sorgene på forskot
Artikkelside

forkjetre

forkjetra

verb

Opphav

frå tysk opphavleg ‘erklære som kjettar’; av for- (2 og kjettar

Tyding og bruk

stemple som kjettersk, urett eller dårleg;
ta avstand frå
Døme
  • ei lære som mange vil forkjetre i dag
  • brukt som adjektiv
    • eit forkjetra omgrep
Artikkelside

prise 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå fransk prendre ‘ta’

Tyding og bruk

handelsfartøy (med last) som er teke som krigsbytte

Faste uttrykk

  • god prise
    fartøy ått av ein fiendestat (eller nøytralt fartøy som har brote nøytralitetsreglane) som ein krigførande stat har rett til å føre i land og eigne til seg
    • erklære skipet som god prise
Artikkelside
Side 1 av 2