Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

ektemann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gift mann;
Døme
  • ho starta butikken med sin dåverande ektemann;
  • fedrar og ektemenn
Artikkelside

kall 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt karl, kall ‘mann’, same opphav som kar

Tyding og bruk

  1. eldre mann;
    Døme
    • ein gammal kall
  2. Døme
    • ho hadde med seg kallen sin
  3. Døme
    • kallen på garden;
    • kallane er på fiske
  4. overnaturleg skapning av hankjønn
  6. Døme
    • andkall
  7. gammalt (kyllt) tre
Artikkelside

mann

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt maðr, akkusativ mann

Tyding og bruk

  1. vaksen person av hankjønn;
    Døme
    • mognast frå gut til ung mann;
    • eg kjenner ikkje den mannen;
    • i styret sit det tre menn og to kvinner
  2. person med eigenskapar som tradisjonelt har vore oppfatta som mandige
    Døme
    • ta motgangen som ein mann
  3. mannleg ektemake;
    Døme
    • mann og kone;
    • miste mannen sin
  4. brukt i tiltale
    Døme
    • skjerp deg, mann!
  5. person som er med i eit idretts- eller arbeidslag, mannskap eller følgje
    Døme
    • ha ti mann i arbeid;
    • alle mann på dekk!
    • kjempe mann mot mann;
    • vi var trøytte, alle mann
  6. brukt i som etterledd i samansetningar og faste uttrykk: menneske, individ, person
    Døme
    • den vanlege mannen;
    • det vart 1000 kr til manns
  7. som etterledd i samansetningar som nemner ein mann (1) med omsyn til verv, tilhøyrsel eller liknande

Faste uttrykk

  • gå mann av huse
    gå ut alle som ein (for å vere med på noko)
  • gå ned med mann og mus
    (om skip) søkke med alt om bord
  • i manns minne
    så langt tilbake som folk kan hugse
  • krevje sin mann
    gjere det naudsynt å trå til med full kraft;
    jamfør krevje si kvinne
    • det kravde sin mann å drive garden
  • mann og mann imellom
    frå den eine til den andre;
    mannimellom
  • mannen i gata
    typisk representant for folket;
    folk flest
  • manns mål
  • vere mann for sin hatt
    gjere seg gjeldande;
    kunne klare seg sjølv
  • vere mann for
    vere i stand til;
    greie
Artikkelside

grasenkemann, grasenkjemann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ektemann som partnaren for tida er bortreist frå
Døme
  • han er gransenkjemann for tida
Artikkelside

husbond

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt húsbóndi

Tyding og bruk

  1. om eldre forhold: mann i forhold til tenarar og husmenn
    Døme
    • vere ein god husbond
Artikkelside

hanrei

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk hanerei, hanreyge ‘kastrert hane med avskorne sporar festa i kammen’, av rein; jamfør nederlandsk ruin ‘kastrert hest’

Tyding og bruk

ektemann som kona har vore utru mot
Artikkelside

gubbe

substantiv hankjønn

Opphav

frå svensk; truleg samanheng med guve

Tyding og bruk

  1. (gammal) mann;
    Døme
    • ein skjeggete gammal gubbe;
    • ho var lei av å ha gubben gåande heime
Artikkelside

gamet

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk gametes ‘ektemann’, gamete ‘hustru’

Tyding og bruk

Artikkelside

gemal

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk , opphavleg med tyding ‘person som er bunden ved kontrakt’

Tyding og bruk

  1. fyrsteleg ektemann;
    jamfør prinsgemal
  2. mannleg ektefelle
    Døme
    • ho og gemalen er einige;
    • gemalen forsvinn kvar helg for å drive jakt
Artikkelside

eksmann

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør eks-

Tyding og bruk

mann ein har vore gift med;
tidlegare ektemann
Artikkelside
Side 1 av 2