Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
10 treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

demning

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

forbygging som stengjer eller regulerer strøyminga av vatn i ei elv eller liknande;
Døme
  • byggje nye demningar;
  • stien flatar ut oppe ved demninga
Artikkelside

sluse 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin exclusa, av excludere ‘stengje ute’

Tyding og bruk

  1. byggverk i ei elv eller ein kanal med fleire slusekammer som gjer det mogleg å heve eller senke eit fartøy frå éi vasshøgd til ei anna
  3. luke i ei demning
    Døme
    • stengje slusene
  4. gjennomgang (2) med dør i kvar ende

Faste uttrykk

  • opne alle sluser
    la strøyme fritt
    • himmelen har opna alle sluser
Artikkelside

dam 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt damm

Tyding og bruk

  1. naturleg vassamling i lendet;
    lita tjørn;
    Døme
    • vasse i ein dam;
    • det lagar seg dammar
  2. oppbygd stenge for vatn, oftast i ei elv, for å få jamn vassføring til fløyting eller kraftverk, eller for å hindre skadeflaum;
    Døme
    • byggje ein dam;
    • i området ligg fleire viktige dammar
  3. kunstig vassamling bak ein dam (1, 2)
    Døme
    • byen får drikkevatn frå dammen
  4. opphoping av væske
    Døme
    • ein dam av mjølk på golvet;
    • sølet la seg i ulike dammar på bordet

Faste uttrykk

  • over dammen
    over Atlanterhavet, i Nord-Amerika
    • vere på utveksling over dammen;
    • reise med båt over dammen
Artikkelside

voll 2

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk wal ‘demning’; frå latin vallum ‘forskansing’

Tyding og bruk

lang forhøging av jord eller murverk, bygd opp som forskansing i forsvarsverk eller med tanke på landskapsregulering
Døme
  • ein festning med vollar rundt
Artikkelside

stem

substantiv hankjønn

Opphav

av stemme (3

Tyding og bruk

Artikkelside

sikring 1

substantiv hokjønn

Opphav

av sikker

Tyding og bruk

  1. det å sikre (1) eller bli sikra;
    det å vere trygg;
    Døme
    • byggje ei demning til sikring mot flaum
  2. i jus: tidlegare nemning for forvaring (3)
    Døme
    • bli dømd til to års fengsel og åtte års sikring
  3. mekanisme til å sikre noko med
    Døme
    • sikringa på geværet;
    • sikringa på ein handgranat
Artikkelside

sjeté, sjete

substantiv hankjønn

Uttale

sjeteˊ

Opphav

av fransk jetée, av jeter ‘kaste’

Tyding og bruk

demning som vernar innløpet til ei hamn eller regulerer eit elvefar
Artikkelside

forbygging

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; av for- (1

Tyding og bruk

vern, demning mot ras, flaum eller liknande
Artikkelside

dossering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å dossere
  2. skråning på fylling, demning eller veg;
    halling(svinkel)
    Døme
    • ei bilbane med bratte dosseringar
Artikkelside

-ning 2

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

jamfør -ning (1

Tyding og bruk

suffiks i substantiv med konkret tyding, ofte i kontrast til eit tilsvarande verbalsubstantiv med suffikset -ing (1, 2);
Artikkelside