Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
7 treff

Nynorskordboka 7 oppslagsord

adjektivisk

adjektiv

Tyding og bruk

brukt som adjektiv
Døme
  • ordet står adjektivisk
Artikkelside

som 2

subjunksjon

Opphav

norrønt sem; seint norrønt som og sum

Tyding og bruk

  1. brukt ved samanlikning;
    som liknar, på same måten som;
    Døme
    • arbeide søndag som måndag;
    • svart som ein feiar;
    • det var som fanden;
    • vere blid som alltid;
    • ingenting var som før;
    • vere som ein far for ein;
    • sitje som på nåler;
    • han pusta som ein blåsebelg;
    • rekne nokon som sin eigen;
    • som det står skrive
  2. brukt om eigenskap, rolle eller kategori
    Døme
    • her leikte eg som barn;
    • som forfattar har ho gjort det godt;
    • han jobbar som sjukepleiar;
    • du er minst like smart som eg er;
    • metall som gull, sølv og kopar
  3. brukt om føremål eller oppgåve
    Døme
    • bruke noko som mønster;
    • bruke ein stokk som våpen;
    • få noko som gåve;
    • tene som ei orsaking
  4. innleier ei leddsetning som uttrykkjer måte, tilstand eller grunngjeving
    Døme
    • du skulle skamme deg, som du syter;
    • som stoda er no, held vi oss heime;
    • kom som du er;
    • trøytt som han var, gjekk han rett i seng
  5. innleier ei leddsetning som uttrykkjer handling, utvikling eller tid;
    etter kvart som, medan
    Døme
    • som dagane gjekk, vart det lysare;
    • som vi sat der og prata, gjekk det i døra
  6. innleier ei adjektivisk leddsetning (tidlegare kalla relativsetning som seier noko om eit anna ledd i same frase
    Døme
    • den kona som du ser der borte, er naboen min;
    • bladet, som var dyrt, hadde fine bilete;
    • den garden som han var oppvaksen på;
    • hit som vi no er komne;
    • det er eg som har gjort det;
    • det gjekk gale, noko som var venta
  7. brukt saman med adverb i superlativ for å forsterke
    Døme
    • medan dei slost som verst;
    • som oftast er vi på hytta i helgene;
    • han var innom som snarast
  8. brukt i utrop for å uttrykkje høg grad
    Døme
    • som du tullar;
    • å, som det lyser;
    • som eg har sakna deg!

Faste uttrykk

  • som om
    innleier ei leddsetning som uttrykkjer ei hypotetisk samanlikning
    • det såg ut som om lynet hadde slått ned;
    • ho heldt fram som om ingenting hadde skjedd
  • som så
    brukt til å skildre storleik
    • treet var vel så høgt som så
Artikkelside

pronomen

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘i staden for namnet’

Tyding og bruk

i grammatikk: substantivisk eller adjektivisk ord som får tydingsinnhald frå eit ord eller eit uttrykk i den språklege samanhengen, eller frå noko(n) som det blir vist til i den aktuelle situasjonen
Døme
  • 'eg', 'ein' og 'kven' er døme på pronomen

Faste uttrykk

  • personleg pronomen
    pronomen brukt for å vise til ein grammatisk person (4)
    • ‘han’ og ‘deg’ er døme på personlege pronomen
  • refleksivt pronomen
    pronomenet seg som viser tilbake på subjektet i setninga, til dømes i ‘han sette seg’, ‘dei greidde seg sjølve’
  • resiprokt pronomen
    pronomenet einannan eller kvarandre som uttrykkjer eit gjensidig tilhøve mellom to eller fleire
  • ubunde pronomen
    pronomenet ein (1 som har ein uspesifisert referanse
Artikkelside

leddsetning, ledsetning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

setning som er eit ledd i ei anna setning;
jamfør heilsetning

Faste uttrykk

  • adjektivisk leddsetning
    leddsetning som fungerer som eit adjektiv
  • adverbial leddsetning
    leddsetning som fungerer som eit adverbial (1
  • nominal/substantivisk leddsetning
    leddsetning som fungerer som eit nominal (1
Artikkelside

einfaldig

adjektiv

Opphav

frå dansk, jamfør norrønt einfaldr, ‘som er folda saman éin gong’, jamfør -faldig; av forelda adjektivisk enfold ‘usamansett’

Tyding og bruk

Døme
  • einfaldig som eit barn;
  • einfaldige spørsmål
Artikkelside

saus

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin adjektivisk salsus ‘salt’

Tyding og bruk

  1. flytande blanding med forskjellige ingrediensar som blir servert til matretter
    Døme
    • fiskepudding i kvit saus;
    • kjøtkaker i brun saus
  2. i overført tyding: blanding av likt og ulikt
    Døme
    • ein saus av gode intensjonar og offervilje
Artikkelside

relativsetning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

adjektivisk leddsetning, i regelen innleidd med subjunksjonen ‘som’
Artikkelside