Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 181 oppslagsord

riksarkiv

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

arkiv som tek vare på dokument frå adminstrasjonen av ein stat
Artikkelside

rike 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ríki ‘herredøme, makt’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • regelen gjeld for heile riket
  2. i overført tyding: tenkt område
    Døme
    • gjeste riket til villreinen;
    • Guds rike
  3. i biologi: høgste formelle kategori i systematisk inndeling av naturen;
    regnum
    Døme
    • ein reknar med rike også for sopp og bakteriar

Faste uttrykk

  • det tredje riket
    det nazistiske Tyskland
  • i all verdas rike
    brukt forsterkande
    • kva i all verdas rike skal vi med dette?
Artikkelside

riksvåpen

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

heraldisk symbol for ein stat
Døme
  • Noreg har ei løve i riksvåpenet
Artikkelside

representere

representera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin, opphavleg ‘vise seg på nytt’

Tyding og bruk

  1. møte opp i staden for;
    vere utsending for
    Døme
    • advokaten som representerer arvingane;
    • dei verdiane som nynorsken representerer
  2. vere tillitsvald, oppnemnd eller utsend representant (1)
    Døme
    • representere Noreg i dei olympiske leikane;
    • ho representerer Noreg i Kina som ambassadør;
    • alle partia er representerte i finansutvalet
  3. opptre på vegner av firma, institusjon eller stat
    Døme
    • sjefen er ute og representerer
  4. vere eller gje døme på
    Døme
    • boka representerer noko nytt
Artikkelside

republikk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin res publica ‘stat’, opphavleg ‘offentleg sak’

Tyding og bruk

stat der statsoverhovudet (presidenten) blir valt for ei avgrensa tid
Døme
  • Finland er ein republikk;
  • innføre republikk
Artikkelside

protektorat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. traktatfesta tilhøve mellom to statar der den sterkaste skal gje politisk og militært vern til den veikaste (som har indre sjølvstyre)
  2. stat som er under ein annan stats herredøme
    Døme
    • Hitler-Tyskland fekk skipa protektoratet Böhmen-Mähren
Artikkelside

proklamere

proklamera

verb

Opphav

av latin pro- og clamare ‘rope’

Tyding og bruk

(høgtideleg) gjere kjent;
kunngjere, rope ut (som)
Døme
  • proklamere landet som sjølvstendig stat
Artikkelside

prinsesse

substantiv hokjønn

Uttale

prinsesˋse

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

  1. dotter til (regjerande) monark;
    ikkje-regjerande kvinneleg medlem av eit kongehus
  2. kvinneleg medlem av eit fyrstehus i ein mindre stat eller delstat
Artikkelside

god prise

Tyding og bruk

fartøy ått av ein fiendestat (eller nøytralt fartøy som har brote nøytralitetsreglane) som ein krigførande stat har rett til å føre i land og eigne til seg;
Sjå: prise
Døme
  • erklære skipet som god prise
Artikkelside

prise 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå fransk prendre ‘ta’

Tyding og bruk

handelsfartøy (med last) som er teke som krigsbytte

Faste uttrykk

  • god prise
    fartøy ått av ein fiendestat (eller nøytralt fartøy som har brote nøytralitetsreglane) som ein krigførande stat har rett til å føre i land og eigne til seg
    • erklære skipet som god prise
Artikkelside
Side 1 av 19