Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 171 oppslagsord

hjarter

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk Herzen ‘hjarter’ og fransk coeur ‘hjarte’

Tyding og bruk

kortfarge eller spelkort uttrykt med raude hjarte (4);

jamfør kløver (2), ruter ( og spar (

Døme

to sikre stikk i hjarter;
melde hjarter;
spele ut ein hjarter;
leggje liten hjarter frå bordet i første stikk;
sitje med fem hjarter;
hjarter ti

Artikkelside

hest

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hestr

Tyding og bruk

hovdyr av slekta Equus som blir brukt til trekk-, ride- og kløvdyr;
Equus caballus
Døme
- køyre med hest og vogn;
- sitje til hest;
- slite som ein hest
- - arabarhest
  - dølahest
  - fullblodshest
hanndyr av hest (1)
Døme
- var det hest eller merr?
i sjakk: springar (2)
gymnastikkapparat med fire bein til å hoppe over;
jamfør bøylehest
hestekraft
Døme
- ein motor på 10 hestar
brukt som etterledd i samansetningar som nemner visse dyr
- - flodhest
  - havhest
brukt som etterledd i samansetningar som nemner menneske
- - lesehest
  - pugghest
brukt som etterledd i samansetningar som nemner ting
- - gyngehest
  - sengehest

Faste uttrykk

apostlanes hestar
føtene
ta i bruk apostlanes hestar av klimaomsyn
ikkje ti ville hestar
absolutt ingen eller ingenting
ikkje ti ville hestar kunne få henne til å gå dit
kome seg opp på hesten igjen
prøve på nytt etter eit nederlag
laget satsar på å kome seg opp på hesten igjen etter tapet på heimebane
satse på feil hest
gå inn for noko som viser seg å bli mislykka
setje seg på sin høge hest
te seg på ein overlegen, hoven måte
trojansk hest
- (opphavleg om den hole trehesten som grekarane gøymde seg i slik at dei kunne koma skjult inn i Troja) fiendsleg element, person eller gruppe som finst i løynd og som kan vise seg å vere farleg for omgjevnadene
- skadeleg programkode som er skjult i eit legitimt dataprogram

Artikkelside

bolk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt bǫlkr, balkr

Tyding og bruk

del, stykke
Døme
- dele arbeidet i to bolkar;
- lovboka er skipa i ti bolkar
viss avgrensa tid;
periode (1);
jamfør tidbolk
Døme
- vere ordførar ein bolk
skiljevegg eller planke mellom to rom
Døme
- bolk mellom båsane

Artikkelside

bod

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt boð; samanheng med by (

Tyding og bruk

beskjed (1), bodskap (1), melding (2)
Døme
- sende bod etter nokon;
- få eit tungt bod
påbod;
føresegn (1)
Døme
- følgje dei boda som er gjevne;
- dei ti boda;
- det første bodet er å få finansieringa på plass
det å by (2, 4), særleg i samband med auksjon;
tilbod om ein viss pris
Døme
- gje bod på noko
person som bringer brev, varer eller liknande
Døme
- vere eit bod for ein annan
- - avisbod

Faste uttrykk

bere bod om
varsle (2)
bere bod om lysare tider
harde bod
vanskelege tilhøve
der var harde bod i trettiåra

Artikkelside

titid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i bunden form eintal: tida rundt klokka ti

Døme

ved titida onsdag kveld

Artikkelside

dime

substantiv hankjønn

Uttale

daim

Opphav

frå engelsk; av latin decima ‘den tiande’

Tyding og bruk

mynt i USA og Canada som er verd ti cent

Artikkelside

dekalog

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk logos ‘ord’

Tyding og bruk

i bunden form eintal: dei ti boda

Døme

dekalogen finn ein i Det gamle testamentet

Artikkelside

antiterroraksjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

aksjon (1) frå politi eller militære for å hindre eller stanse åtak frå terroristar;

jamfør antiterror

Døme

ti vart arresterte i ein antiterroraksjon

Artikkelside

skiljast

verb

Opphav

av skilje (

Tyding og bruk

refl: bli skild frå, bli ferdig med
Døme
- han skilst med universitetet
resiprokt: (om fleire) gå frå einannan;
avslutte hopehav
Døme
- skiljast som gode vener;
- skiljast etter ti års ekteskap

Artikkelside

desimere

desimera

verb

Uttale

desimeˊre

Opphav

av latin decem ‘ti’, opphavleg ‘ta ut kvar tiande (mann av ein hær til straff, avretting)'

Tyding og bruk

tynne ut, minske, gjere fåtalig

Døme

torskestamma har vorte desimert

Artikkelside

Side 8 av 18

Resultat per side: