Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 1005 oppslagsord

grunning 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • etter pussinga var det tid for grunning;
    • grunning er viktig for eit godt resultat
  2. dekkjande lag av måling som ein fører direkte på underlaget, og som dannar eit grunnlag for dei neste strøka;
    Døme
    • vassbasert grunning;
    • begynn med eit strøk med grunning
Artikkelside

grunnarbeid

substantiv inkjekjønn

Opphav

av grunn (1

Tyding og bruk

  1. arbeid med grunnen som noko skal byggjast på
    Døme
    • kommunen er i gang med grunnarbeidet på det nye bustadfeltet
  2. grunnleggjande arbeid
    Døme
    • vi har gjort eit godt grunnarbeid for undersøkinga;
    • ho driv med grunnarbeidet til ei ny bok
Artikkelside

grjot

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt grjót; samanheng med gryte (1 og graut

Tyding og bruk

  1. (slag av) stein
    Døme
    • det er godt grjot i kverna
  2. Døme
    • det er godt grjot i han
Artikkelside

gro 2

verb

Opphav

norrønt gróa

Tyding og bruk

  1. byrje å vekse frå frø, frukt eller knoll;
    Døme
    • potetene gror
  2. vekse fram, utvikle seg;
    finnast på ein stad
    Døme
    • graset gror dårleg;
    • håret har begynt å gro ut igjen;
    • det gror godt i hagen i år;
    • om vinteren gror ingenting
  3. i overført tyding: vekse fram, utvikle seg, finnast
    Døme
    • det gror godt i rørsla for tida;
    • ein ny generasjon av politikarar er i ferd med å gro fram
  4. om sår: lækjast, heilne, bli bra;
    fyllast med nytt kroppsvev
    Døme
    • såret har ikkje grodd enno
  5. få til å vekse;
    la vekse
    Døme
    • gjere eit forsøk på å gro bart

Faste uttrykk

  • gro att/til
    vekse til med vegetasjon;
    tetne med skit
    • lyngheia er i ferd med å gro til;
    • området gror att med skog
  • gro fast
    • bli verande i ro så lenge at ein heng fast i underlaget eller ein annan ting
      • fiber frå kleda har grodd fast i såret
    • i overført tyding: bli verande på ein stad eller i ein tilstand så lenge at ein ikkje greier å fare vekk frå staden eller endre tilstand
      • eg vil ikkje gro fast i denne jobben resten av livet;
      • etter 50 år har dei grodd fast i bygda
  • gro ned
    vere i ro så lenge eller bli brukt så lite at noko blir dekt med rot, skit eller vegetasjon
    • muren er i ferd med å gro ned
Artikkelside

samle glødande kol på hovudet til nokon

Tyding og bruk

løne vondt med godt, og slik vekkje samvitsnag;
Sjå: glødande
Artikkelside

gløggsyn

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å sjå godt;
    godt syn (1)
  2. god sans for korleis noko er eller skal gjerast
Artikkelside

glødande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som glør;
    brennande, varm, lysande
    Døme
    • glødande jern
  2. brukt forsterkande om noko som er varmt
    Døme
    • sola gav glødande varme heile dagen
    • brukt som adverb:
      • panna er glødande varm
  3. engasjert, lidenskapeleg;
    med sterke kjensler
    Døme
    • ein glødande forkjempar;
    • ha ei glødande interesse for temaet
    • brukt som adverb:
      • ho er glødande oppteken av miljøvern

Faste uttrykk

  • samle glødande kol på hovudet til nokon
    løne vondt med godt, og slik vekkje samvitsnag
Artikkelside

gledeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som skaper eller gjev glede;
oppmuntrande, gledefylt;
Døme
  • ei gledeleg utvikling;
  • gledeleg jul!
  • det er gledeleg å sjå kor godt dei samarbeider
Artikkelside

gledesspreiar, gledespreiar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som spreier glede og gjer at andre blir i godt humør
Artikkelside

gli, glide 1

glida

verb

Opphav

frå lågtysk; samanheng med glane (2 og glense

Tyding og bruk

  1. røre seg tilnærma friksjonslaust på eit underlag;
    miste festet, skli
    Døme
    • skiene glir dårleg;
    • såpa glei ut av hendene;
    • gli bortover isen;
    • eg glei på isen og brekte armen
  2. flytte seg jamt og stilt;
    skride, sige
    Døme
    • maten glei ned;
    • skipet glei på vatnet;
    • grunnen glei ut;
    • døra glei sakte opp;
    • la auga gli over landskapet
  3. i overført tyding: flytte eller utvikle seg jamt
    Døme
    • tydingane glir over i kvarandre;
    • gli inn i faste vanar
  4. fungere godt;
    gå lett
    Døme
    • samarbeidet glir godt;
    • få spelet til å gli;
    • samtala glir ikkje

Faste uttrykk

  • gli frå kvarandre
    bli framande for kvarandre;
    miste kontakten
Artikkelside
Side 5 av 101