Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 330 oppslagsord

nøytron

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

nøitroˊn; nøiˊtron

Opphav

jamfør nøytral og -on (1

Tyding og bruk

elektrisk nøytral partikkel i ein atomkjerne
Artikkelside

myon

substantiv inkjekjønn

Opphav

kortform av my (2 og meson

Tyding og bruk

ustabil elementærpartikkel som er eit lepton og har elektrisk ladning på ein positiv eller ein negativ elementærladning;
tungt elektron
Artikkelside

node 1

substantiv hankjønn

Opphav

av latin nodus ‘knute’

Tyding og bruk

  1. punkt der linjer greinar seg ut eller kryssar kvarandre;
    knutepunkt
    Døme
    • nodane i eit trediagram
  2. punkt i ein elektrisk krins der to eller fleire element er kopla saman
Artikkelside

lys 1, ljos 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av dansk lys; norrønt ljós

Tyding og bruk

  1. utstråling frå sola eller ei kunstig lyskjelde som gjer omgjevnadene synlege;
    tilstand da det er opplyst og klart;
    motsett mørker
    Døme
    • lys og skugge;
    • vere ute i lyset
  2. i fysikk: straum av elektromagnetisk stråling som eit menneskeauge kan registrere
    Døme
    • lyset går med ein fart på 300 000 km i sekundet
  3. Døme
    • vi såg lyset frå fyret;
    • sitje i lyset frå bålet
  4. Døme
    • levande lys
  5. Døme
    • slå lys;
    • gjere lys
  6. forma masse av stearin, voks, talg eller liknande, med veike som brenn og gjev lys (1, 1) når han blir tend
    Døme
    • støype lys;
    • setje lys i lysekrona
  7. elektrisk straum som gjev lys (1, 1) frå lyspære, lampe, lykt eller liknande
    Døme
    • leggje inn lys;
    • slå av lyset;
    • skru på lyset;
    • tenne lyset
  8. i overført tyding: måte å sjå ting på;
    synsvinkel
    Døme
    • sjå saka i eit nytt lys
  9. dyktig, evnerik person;
    jamfør skulelys

Faste uttrykk

  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • brenne lyset i begge endane
    drive seg for hardt
  • føre bak lyset
    narre, lure, villeie
  • grønt lys
    • trafikklys som varslar klar bane
    • klarsignal, løyve
      • få grønt lys for å setje i verk planen
  • gå opp eit lys for
    brått skjøne samanhengen
  • kaste lys over
    gjere forståeleg;
    opplyse (3)
    • dokumenta kastar lys over ei ukjend side av historia
  • kome fram i lyset
    bli oppdaga eller avslørt
    • overgrepa kom fram i lyset
  • rak/rett som eit lys
    svært rak
    • han sat rak som eit lys på benken
  • raudt lys
    stoppsignal
    • få bot for å køyre på raudt lys
  • setje/stille lyset sitt under ei skjeppe
    la vere å vise kor flink eller dyktig ein er
  • sitje som eit tent lys
    vere svært lydhøyr
  • sjå dagens lys
    • bli fødd
    • bli til røyndom;
      bli skapt
      • jazzfestivalen såg dagens lys i 1964
  • sjå lyset
    brått forstå eller bli overtydd
Artikkelside

installere

installera

verb

Opphav

av mellomalderlatin installare, av in- og stallum ‘korstol i kyrkje’

Tyding og bruk

  1. leggje inn;
    montere (særleg noko teknisk eller eit elektrisk anlegg)
    Døme
    • installere straum på hytta;
    • vi må få installert eit nytt reinsesystem
  2. flytte inn;
    Døme
    • eg har endeleg fått installert meg på kontoret
Artikkelside

installasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin; jamfør installere

Tyding og bruk

  1. det å installere
    Døme
    • installasjon av elektrisk lys;
    • installasjon av eit nytt program på pc-en
  2. noko som er installert;
    Døme
    • faste og rørlege installasjonar;
    • gamle installasjonar er brannfarlege
  3. tredimensjonalt kunstverk, gjerne fleire gjenstandar som er sette saman i eit rom
Artikkelside

kulehovud

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

metallkule med bokstavteikn på i elektrisk skrivemaskin
Artikkelside

kaffikvern

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kvern til å male kaffi (1) på
Døme
  • ei elektrisk kaffikvern
Artikkelside

kaffimaskin

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

elektrisk maskin som lagar kaffi (2)
Døme
  • kaffimaskinen står på kjøkenbenken
Artikkelside

hårtørkar, hårturkar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

elektrisk apparat med vifte til å tørke hår med ved hjelp av varmluft
Artikkelside
Side 5 av 33