Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 51 oppslagsord

uttyde

uttyda

verb

Tyding og bruk

Artikkelside

utdjupe

utdjupa

verb

Tyding og bruk

gjere meir fullstendig;
forklare nøyare
Døme
  • utdjupe tilfanget;
  • utdjupe synet sitt
Artikkelside

teie 3, tæ

teia

verb

Opphav

jamfør islandsk tæja, same opphav som teie (3; truleg eigenleg ‘rive, slite’, samanheng med tong

Tyding og bruk

  1. løyse opp, skilje (noko samanfløkt);
    trevle, rive (opp)
    Døme
    • tæ ull;
    • tæ hamp;
    • tæ filler
  2. Døme
    • tæ opp bitane
  3. greie (ut), forklare
    Døme
    • tæ ut alt saman
  4. leite nøye
Artikkelside

tyde 2

tyda

verb

Opphav

norrønt þýða; av tjod eigenleg ‘gjere skjønleg for folket’

Tyding og bruk

  1. finne meininga eller innhaldet i;
    Døme
    • tyde runer, skriftteikn;
    • tyde draumar, gåter
  2. ha som meining eller innhald;
    vilje seie;
    stå for, vere det same som
    Døme
    • Messias tyder ‘den som er salva’;
    • kva tyder dette teiknet, skiltet?
    • ein hestesko tyder lykke;
    • klokka er ti – det tyder at toget har gått
  3. gje som hovudinntrykk, sjå ut til, peike mot
    Døme
    • alt tyder på at brannen er påsett

Faste uttrykk

  • tyde ut
    forklare, tolke
Artikkelside

tolke

tolka

verb

Opphav

norrønt tulka; lågtysk tolken

Tyding og bruk

  1. omsetje munnleg
    Døme
    • tolke til samisk
  2. forklare, greie ut, gjere forståeleg meininga, innhaldet av
    Døme
    • mistolke;
    • tolke dikt
    • oppfatte
      • talen vart tolka som støtte til framlegget
    • målbere, gje uttrykk for;
      framføre (2
      • tolke kjenslene sine;
      • ho tolka Grieg vakkert;
      • tolke ei teaterrolle
Artikkelside

teppe 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tapit, gjennom lågtysk tappet eller teppet frå latin tapetum; jamfør tapet

Tyding og bruk

  1. (oftast firkanta) stykke av vove eller knytt stoff
    Døme
    • biletteppe;
    • golvteppe;
    • sengeteppe;
    • veggteppe;
    • heildekkjande teppe
    • i overført tyding:
      • feie problema under teppet – skyve problema unna, men berre slik at dei vil dukke opp att sidan
  2. mjukt dekke som minner om eit teppe (2, 1)
    Døme
    • grasteppe
  3. stoff, dekke som heng ned framfor eller bak scena i eit teater;
    Døme
    • jernteppe;
    • sceneteppe;
    • teppet går opp, ned

Faste uttrykk

  • kalle inn på teppet
    be underordna kome og forklare seg
Artikkelside

teskei

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. lita skei (mindre enn ei barneskei), eigenleg til å røre i te eller kaffi med
    Døme
    • sølvteskei
  2. innhald i ei teskei (1);
    liten dose
    Døme
    • ei teskei salt
    • òg i overført tyding:
      • gje ein noko inn med teskei – måtte forklare ein noko på ein (altfor) nøyen og omstendeleg måte;
      • få noko inn med teskei
Artikkelside

teori

substantiv hankjønn

Opphav

mellomalderlatin theoria av; gresk ‘det å sjå på, granske’

Tyding og bruk

  1. meining, hypotese framsett for å forklare (dei allmenne, djupare årsakene til) eit visst tilhøve
    Døme
    • relativitetsteorien;
    • teorien om klimaendringar;
    • eg har no min eigen teori om korleis det har gått føre seg
  2. (framstilling av) grunnsetningar, lover eller det som er regelbunde innanfor eit tankesystem, ein vitskap eller kunst;
    motsett praksis
    Døme
    • mekanisk teori;
    • sosialistisk teori
Artikkelside

påtalemakt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. makt, mynde til å reise påtale (1, 2)
    Døme
    • den øvste påtalemakta ligg til Kongen i statsråd
  2. offentleg tenestemakt som reiser påtale (1, 2) for strafflagde handlingar
    Døme
    • nekte å forklare seg for påtalemakta
Artikkelside

opphavssegn

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

segn (2) som vil forklare opphavet til noko
Artikkelside
Side 4 av 6