Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 34 oppslagsord

livnære

livnæra

verb

Opphav

truleg frå svensk; jamfør nære (3

Faste uttrykk

  • livnære seg
    få tak i det ein treng for å berge livet;
    livberge seg
    • livnære seg av jakt og fiske;
    • livnære seg som tryllekunstnar
Artikkelside

død 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dauði, dauðr; samanheng med døy

Tyding og bruk

  1. det å døy;
    Døme
    • vere døden nær;
    • li ein smertefri død;
    • dømme til døden;
    • den visse død;
    • tru på eit liv etter døden;
    • død over fienden!
  2. personifisering av død (1, 1)
    Døme
    • stå andlet til andlet med døden;
    • døden treffer oss alle;
    • innhenta av døden
  3. noko som valdar død (1, 1);
    Døme
    • dette blir min død;
    • det er døden å kave slik;
    • bli straffa med døden
  4. i overført tyding: noko som blir borte eller tek slutt;

Faste uttrykk

  • død og forderving
    ulukkeleg lagnad;
    misere, elende, liding
    • det lukta død og forderving;
    • bringe død og forderving;
    • spå død og forderving
  • døy ein naturleg død
    døy av sjukdom (i høg alder) utan uvanlege omstende
    • ho døydde truleg ein naturleg død;
    • dei fleste vil døy ein naturleg død
  • gå i døden for
    friviljug ofre livet for
    • gå i døden for menneskeverdet
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • med døden til følgje
    som valdar død (1, 1)
    • ei ulykke med døden til følgje;
    • lekamsskading med døden til følgje
  • på død og liv
    same kva det kostar;
    med naudsyn;
    absolutt (2, 2), plent (3)
    • dei skal på død og liv på fjellet i ferien;
    • katta skal på død og liv vaske seg
  • på liv og død
    som gjeld livet;
    som står om overleving
    • ein kamp på liv og død
  • sjå døden i auga
    vere nære å døy
    • fiskarane har sett døden i auga mange gongar før;
    • dei såg døden i auga, men overlevde
  • til døde
    (gjere noko) med døden som resultat
    • svelte seg til døde;
    • trene seg til døde
  • til sin død
    heilt til ein døyr
    • bu åleine til sin død;
    • halde fast ved noko til sin død;
    • leve lykkeleg til sin død
Artikkelside

sjå døden i auga

Tyding og bruk

vere nære å døy;
Sjå: død
Døme
  • fiskarane har sett døden i auga mange gongar før;
  • dei såg døden i auga, men overlevde
Artikkelside

jordbunden

adjektiv

Tyding og bruk

  2. som er avhengig av jordarbeid
    Døme
    • ein jordbunden bonde
  3. i overført tyding: som ikkje kan sjå lenger enn til det nære og materielle
Artikkelside

innavl

substantiv hankjønn

Opphav

av inn (2

Tyding og bruk

  1. kryssing mellom nærskylde avlsdyr
    Døme
    • drive innavl
  2. i botanikk: frøing med kjønnsceller frå same individ eller frå nære slektningar
  3. i overført tyding: det at nye krefter eller idear ikkje får kome til
    Døme
    • innavl i bransjen
Artikkelside

like om hjørnet

Tyding og bruk

nære ved å hende;
Sjå: hjørne
Døme
  • avtale om produksjon er like om hjørnet
Artikkelside

flaske opp

Tyding og bruk

Sjå: flaske
  1. nære spedbarn eller dyreunge med mjølk frå tåteflaske
  2. venje til frå tidleg alder
    Døme
    • vere flaska opp på fotball;
    • ho er flaska opp med musikk
Artikkelside

sjå dauden i augo

Tyding og bruk

vere nære å døy;
Sjå: daude
Døme
  • dei stirte dauden i augo, men overlevde;
  • fiskarane hadde sett dauden i augo mange gonger
Artikkelside

hat

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hatr

Tyding og bruk

varande, sterk uvilje eller fiendskap mot noko eller nokon;
Døme
  • ho er full av hat

Faste uttrykk

  • bere/nære hat til
    hate nokon eller noko
    • han ber eit stort hat til alle morgonmenneske
  • leggje for hat
    begynne å hate noko eller nokon
    • katten har lagt meg for hat;
    • ho la naboen for hat
Artikkelside

blind

adjektiv

Opphav

norrønt blindr

Tyding og bruk

  1. som ikkje kan sjå;
    utan synsevne
    Døme
    • vere blind;
    • vere blind på eitt auge
  2. i overført tyding: som manglar forståing (for);
    Døme
    • vere blind for dei nære tinga;
    • kjærleik gjer blind;
    • stire seg blind på noko;
    • blindt hat
    • brukt som adverb
      • rette seg blindt etter direktivet
  3. Døme
    • eit blindt skjer

Faste uttrykk

  • blind alarm
    falsk alarm
  • blind flekk
    • område der synsnerven går gjennom netthinna og synsbiletet såleis ikkje kan oppfattast
    • i overført tyding: noko ein ikkje ser eller er merksam på
  • blind høne finn også korn
    ein person utan føresetnader kan også slumpe til å finne det rette
  • ende blindt
    ikkje føre fram;
    ikkje føre vidare
  • stire seg blind på
    vere så oppteken av noko at ein mister evne til å sjå det på ein annan måte
Artikkelside
Side 3 av 4