Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

verdsspråk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. språk som blir brukt i samkvem over store delar av verda
    Døme
    • engelsk og spansk er verdsspråk
  2. internasjonalt hjelpespråk
Artikkelside

ved 2

preposisjon

Opphav

norrønt við(r)

Tyding og bruk

  1. særleg om stad: attmed, i nærleiken av, hos, med (2, 1), på
    Døme
    • ute ved kysten;
    • inne ved veggen;
    • slaget ved Kringen;
    • sitje ved sida av kvarandre;
    • setje seg ved bordet;
    • sitje ved bordet;
    • vere til stades ved el. på ei tilstelling;
    • vere tilsett ved el. på ein fabrikk;
    • studere ved universitetet
    • i ymse faste uttrykk:
      • vere nær ved å falle – halde på å falle;
      • vere ved sine fulle fem;
      • feste seg ved noko
  2. (i samkvem) med
    Døme
    • dei var gode ved han;
    • tale ved nokon
    • i samband med
      • det er ikkje noko å gjere ved det
    • knytt til
      • ha noko framandt ved (el. over) seg
  3. om tid: samstundes med
    Døme
    • ved (el. i) totida;
    • ved avreisa;
    • ved fleire høve
  4. om årsak: på grunn av
    Døme
    • hattane vart ombytte ved eit mistak;
    • bli redda ved eit utruleg hell;
    • glede seg ved (el. over) noko
  5. om middel, måte: gjennom, av (2, med (2, 5)
    Døme
    • klare seg ved eiga hjelp;
    • ved hjelp av eigne krefter;
    • få pengane ved å vende seg til banken;
    • idrettslaget møtte ved formannen;
    • artikkelsamlinga er utgjeven ved NN
  6. (trykksterkt) adverb, mest i faste uttrykk:
    Døme
    • leggje ved svarporto;
    • bli ille ved – sjå ille (1, 2);
    • stå ved det ein har sagt – vedkjenne seg

Faste uttrykk

  • røre ved
    ta bort i noko;
    i overført tyding: nemne noko (omstridd)
  • sitje ved rattet
    køyre (bilen), styre ferda el verksemda
  • snakkast, talast ved
    ta seg ein prat
  • ved det gamle
    som vanleg
  • vere ved
    vedgå noko
Artikkelside

utuktig

adjektiv

Tyding og bruk

som strir mot vanleg kjønnsmoral eller mot lover for sedskap og kjønnsleg samkvem;
Døme
  • utuktig omgang

Faste uttrykk

  • utuktige skrifter
    pornografi
Artikkelside

samband

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt samband; av sam-

Tyding og bruk

  1. det å vere bundne saman eller sameinte;
    Døme
    • kome i samband med nye grupper
  2. Døme
    • ferjefritt samband i heile fylket
  3. Døme
    • internt samband
  4. i militærstell: (eining med ansvar for) utveksling av meldingar, ordrar
    Døme
    • Hærens samband
  5. Døme
    • skipe til ein fest i samband med 100-årsdagen
  6. Døme
    • foreiningane gjekk saman i eit samband
Artikkelside

gruppesex

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

seksuelt samkvem mellom fleire enn to saman
Artikkelside

folkerett

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør rett (2

Tyding og bruk

mellomfolkelege rettsreglar til å regulere innbyrdes samkvem mellom statar eller internasjonale organisasjonar
Døme
  • byggje på folkeretten
Artikkelside

blokade

substantiv hankjønn

Uttale

blokaˋde

Opphav

gjennom tysk; frå italiensk

Tyding og bruk

  1. avsperring av fiendtleg hamn eller kyst
    Døme
    • setje i verk ein blokade;
    • bryte ein blokade
  2. hindring av samkvem;
  3. kampmiddel i ein arbeidskonflikt for å hindre at ein viss arbeidsplass får tilført arbeidskraft
Artikkelside

berøring

substantiv hokjønn

Uttale

berøˊring

Opphav

gjennom bokmål; frå lågtysk

Tyding og bruk

det å røre ved, tangere
Døme
  • kome, vere i berøring med – ha samband, samkvem med
Artikkelside
Side 2 av 2