Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

ormebol

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. reir der orm (1) held til;
  2. ormar i eit ormebol (1)
  3. i overført tyding: samlingsstad for vonde krefter
    Døme
    • eit ormebol for kjeltringar;
    • eit ormebol av baksnakking og intrigar
Artikkelside

ormebit

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

bit (3, 4) som ein orm har laga
Døme
  • få ormebit
Artikkelside

makk, mark 4

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt maðkr

Tyding og bruk

  1. eldre nemning på dyr av rekkjene (1 flatmakk, leddmakk og rundmakk;
    virvellaust, langstrekt, ormeliknande dyr;
    Døme
    • vri seg som ein makk;
    • ha makk i magen
  2. Døme
    • fiske med makk
  3. insektlarve som liknar på makk (1)
    Døme
    • det er makk i eplet
Artikkelside

troll

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt troll, kanskje same opphav som mellomhøgtysk trol(le) ‘uhyre, skrømt’; jamfør trylle

Tyding og bruk

  1. i folketru: stort (eller sjeldan lite), stygt, sterkt og farleg, men dumt og godtruande, menneskeliknande vette som bur i skogen eller berget
    Døme
    • bergtroll;
    • skogtroll;
    • tru på tussar og troll
  2. leikefigur som førestiller troll (1)
    Døme
    • (kome, dukke opp) som troll av eske – brått, overraskande
  3. vond, slem, lei, uskikkeleg eller vrang skapning (menneske eller dyr)
    Døme
    • han er eit troll å ha som sjef;
    • ha eit troll til kjerring;
    • eit troll til hest
  4. farleg eller oftare ekkelt dyr;
    såleis: rovdyr, særleg ulv;
    orm;
    (lite) leddyr, bille, kongro, kryp, utøy, makk (i sår), mellom anna brukt kollektivt:
    Døme
    • det er mykje troll i graset;
    • krosstroll;
    • rumpetroll;
    • skorpetroll
  5. sjukdom eller plage (særleg slike som etter folketrua var påsette med trolldom);
    såleis: brå gikt, lumbago, revmatisme;
  6. Døme
    • skade nokon med troll;
    • det gjekk troll i ord – utsegna vart røyndom (sjølv om ho berre var tenkt som spøk)
  7. brukt i forsterkande uttrykk og eidar, ofte med adverbial funksjon:
    Døme
    • det var troll til heldig kar;
    • troll til plage;
    • troll til greier;
    • han er troll så sterk
    • i bunden form eintal med hankjønnsending: søren, pokker
      • kva trollen er dette?
      • det var som trollen!
      • trollen klype!

Faste uttrykk

  • som troll av eske
    plutseleg, overraskande
    • dukke opp som troll av eske
  • troll i eske
    leiketøy med figur som sprett opp når loket blir teke av
Artikkelside

kobra

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom portugisisk; frå latin colubra ‘orm’

Tyding og bruk

samnemning for fleire arter av giftslangar som kan spile ut nakkehuda, særleg når dei blir skremde

Faste uttrykk

Artikkelside

krokodille

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå gresk , av kroke ‘stein’ og drilos ‘orm’

Tyding og bruk

krypdyr av ordenen Crocodilia med lang, flat snute, lang hale og korte bein
Artikkelside

kermes

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå arabisk qirmiz, opphavleg frå persisk ‘orm’; jamfør karmin

Tyding og bruk

raudt fargestoff av kermesskjoldlus;
Artikkelside

sioux 1

substantiv hankjønn

Uttale

su

Opphav

av fransk feilskriving for ordet nadowessi ‘vesle orm’ i ojibwa, forkorting for nadowessioux

Tyding og bruk

(person som høyrer til) ei gruppe av urfolk på dei store slettene i Nord-Amerika
Artikkelside

hudorm

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

samling av utskild talg i huda (som liknar ein liten orm eller makk når han blir utklemd);
Artikkelside

yrmling

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt yrmlingr

Tyding og bruk

liten orm, ormunge
Artikkelside
Side 2 av 3