Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 105 oppslagsord

mognad, modnad

substantiv hankjønn

Opphav

av mogne

Tyding og bruk

det å vere mogen;
mogen tilstand;
Døme
  • nå full mognad;
  • åndeleg mognad
Artikkelside

mørker, mørke 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt myrkr

Tyding og bruk

  1. mørk tilstand;
    mangel på lys;
    Døme
    • mørkeret kjem tidleg i november;
    • dei famla seg fram i mørkeret
  2. tilstand med fåkunne;
    mangel på opplysning
    Døme
    • dei levde i åndeleg mørker
  3. (verkefelt for) vondskap;
    i bibelmål: tilvære utan Gud
    Døme
    • ferdast i mørkeret;
    • gjerningane som høyrer mørkeret til

Faste uttrykk

  • egyptisk mørker
    djupt mørker som ein ikkje greier å trengje gjennom
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • mørkerets fyrste
    djevelen
Artikkelside

lyfte, løfte 2

lyfta, løfta

verb

Opphav

norrønt lypta; samanheng med loft og luft

Tyding og bruk

  1. heve opp frå underlaget;
    Døme
    • lyfte opp ein stein;
    • heisekrana lyftar fleire tonn
  2. heve til eit høgare åndeleg nivå
    Døme
    • lyfte folket opp frå vankunna

Faste uttrykk

  • ikkje lyfte ein finger
    halde seg heilt passiv
    • partiet vil ikkje lyfte ein finger for den saka
  • lyfte blikket
    • sjå opp
    • sjå stort på noko;
      ha eit vidare perspektiv på noko
      • no er det viktig å lyfte blikket og sjå framover
  • lyfte glaset
    skåle
  • lyfte i flokk
    gjere ei oppgåve saman;
    dele ei byrd
  • lyfte peikefingeren
    irettesetje
  • lyfte seg sjølv etter håret
    (prøve å) gjere noko som er umogleg
  • med lyfta hovud
    med stoltheit;
    med sjølvtillit
Artikkelside

instrumentalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i filosofi: retning som ser på kunnskapane som reiskapar eller middel til åndeleg og praktisk herredøme over det røynlege
Artikkelside

inspirasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør inspirere

Tyding og bruk

  1. stimulans til kunstnarleg eller anna åndeleg verksemd;
    tanke eller idé som set ein i ein opphøgd sinnstilstand
    Døme
    • ei utanlandsreise gav han inspirasjon til vidare skriving;
    • boka har vore til glede og inspirasjon for meg;
    • eg manglar inspirasjon for å kome i gang;
    • guddomeleg inspirasjon
  2. til skilnad frå ekspirasjon
Artikkelside

idrett

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt íþrótt

Tyding og bruk

  1. kroppsøving, særleg slik som krev kroppsleg dugleik, styrke og/eller uthald;
    Døme
    • drive idrett;
    • idretten treng større løyvingar
  2. om eldre forhold: form for åndeleg eller kroppsleg verksemd
    Døme
    • dei gamle idrettane holmgang og diktekunst
Artikkelside

næring

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt næring, truleg etter lågtysk neringe ‘underhald, forteneste’; jamfør nære (3

Tyding og bruk

  1. mat, føde;
    næringsstoff
    Døme
    • ta til seg næring;
    • det er ikkje noka næring i kaffi
  2. noko som verkar fornyande eller forsterkande
    Døme
    • gje næring til eit rykte;
    • åndeleg næring
  3. Døme
    • dei tenesteytande næringane

Faste uttrykk

  • gå nokon i næringa
    konkurrere med nokon
    • ho ønskjer ikkje å gå dei andre forretningane i næringa
  • setje tæring etter næring
    avpasse forbruket etter den økonomiske stoda;
    innrette forbruket sitt etter inntekta
Artikkelside

mulla

substantiv hankjønn

Opphav

frå arabisk ‘lærar, meister’

Tyding og bruk

islamsk ærestittel for skriftlærd person eller åndeleg leiar
Artikkelside

naturfolk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kan oppfattast nedsetjande: nemning for folkeslag som i materiell og åndeleg kultur er nært knytt til naturmiljøet;
til skilnad frå kulturfolk (1)
Artikkelside

materialisasjon

substantiv hankjønn

Opphav

av materialisere

Tyding og bruk

  2. åndeleg fenomen som har fått synleg form
Artikkelside
Side 2 av 11