Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

planet

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt planéta; frå gresk ‘vandrar’

Tyding og bruk

  1. himmellekam som går i fast bane rundt ei stjerne og får lys frå henne
  2. Døme
    • få eit slag midt i planeten
Artikkelside

plan 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk, frå latin; jamfør plan (3

Tyding og bruk

  1. vassrett flate
  2. Døme
    • romma ligg i same planet;
    • eit vegkryss i to plan
  3. Døme
    • ordskiftet ligg på eit høgt plan
Artikkelside

dagside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. side (av ein planet) som sola skin på
Artikkelside

omløpsfart, omlaupsfart

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

fart som til dømes ein planet har i omløpet sitt
Artikkelside

ekliptikk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk ekleiptikos

Tyding og bruk

i bunden form eintal: bana sola følgjer over himmelen i løpet av eit år, sett frå jorda;
skjeringslinje mellom planet til jordbana og himmelkula
Artikkelside

måne

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt máni

Tyding og bruk

  1. himmellekam som går i bane omkring ein planet;
    Døme
    • jorda har éin måne, mens Jupiter har tretten
  2. måne (1) som går omkring jorda, og som er meir eller mindre synleg på himmelen
    Døme
    • månen er i ne;
    • veksande måne;
    • månen står opp om kvelden
  3. noko som minner om månen, særleg skalla flekk på hovudet
    Døme
    • han har fått måne

Faste uttrykk

  • mannen i månen
    menneskeliknande figur som ein synest ein kan sjå på måneoverflata
  • sjå ut som ein har dotte ned frå månen
    sjå svært forundra ut
  • teikn i sol og måne
    teikn som tyder på at noko kjem til å hende
Artikkelside

nattside

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. i astronomi: side av ein planet som sola ikkje skin på
    Døme
    • månen har ei nattside og ei dagside
  2. i overført tyding: skuggeside (2), uheldig side av noko
    Døme
    • nattsida av livet
Artikkelside

nasjonal

adjektiv

Opphav

frå mellomalderlatin

Tyding og bruk

  1. som gjeld ein nasjon (2);
    til skilnad frå internasjonal, lokal (2, 1) eller regional
    Døme
    • nasjonal styring av oljeutvinninga;
    • både på det lokale og det nasjonale planet
  2. som høyrer til eller er særmerkt for eit folk
    Døme
    • ein nasjonal kultur;
    • nasjonale minoritetar
  3. Døme
    • ei nasjonal haldning
Artikkelside

klote, klode

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med klot

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ukjende tilhøve på fjerne klotar
  2. i bunden form eintal: planeten menneska bur på;
    planeten Tellus, jordklote
    Døme
    • den største byen på kloten
Artikkelside

loddrett

adjektiv

Opphav

etter lågtysk

Tyding og bruk

  1. i same retning som ei loddlinje;
    vinkelrett på ei vassrett linje eller flate;
    Døme
    • loddrette kantar;
    • ei loddrett fjellskjering;
    • linja står loddrett på planet
  2. i overført tyding: direkte (3), blank (4)
    Døme
    • det er loddrett lygn
  3. brukt som forsterkande adverb
    Døme
    • dumme seg loddrett ut
Artikkelside
Side 1 av 3