Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

akkurat

adverb

Opphav

av latin accurare ‘syte for’

Tyding og bruk

  1. verken meir eller mindre enn;
    Døme
    • akkurat no;
    • akkurat på minuttet;
    • det er akkurat 20 mil dit;
    • ha akkurat nok pengar;
    • eg gjer akkurat som eg vil;
    • det var ikkje akkurat det eg meinte
    • brukt for å uttrykkje semje
      • akkurat, slik er det!
  2. om tid: for ein augeblink sidan;
    Døme
    • ho kom akkurat inn døra;
    • flyet har akkurat landa

råke 3

råka

verb

Opphav

av lågtysk raken ‘nå, ramme’

Tyding og bruk

  1. kome borti;
    nå målet;
    jamfør råkande
    Døme
    • skotet råka henne i aksla
  2. utsetje for skaldeleg eller lei påverknad;
    Døme
    • ho vart råka av alvorleg sjukdom
  3. Døme
    • vi råka kjenningar

Faste uttrykk

  • råke på
    støyte på;
    kome over
    • eg råka på naboen på butikken
  • råke til
    slumpe til
    • eg råka til å finne akkurat det eg leitte etter
  • råke ut for
    kome ut for
    • dei har råka ut for eit uhell

førstesortering, fyrstesortering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. om vare: beste kvalitet;
    til skilnad frå andresortering
    Døme
    • levere eple av førstesortering til pressing
  2. i overført tyding: noko eller nokon som har gode eigenskapar;
    til skilnad frå andresortering (2)
    Døme
    • dei folka var ikkje akkurat førstesortering

grunnopplæring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. trettenårig skulegang som omfattar tiårig grunnskule og treårig vidaregåande opplæring
    Døme
    • dei er akkurat ferdige med grunnopplæringa og skal byrje på høgare utdanning
  2. grunnleggjande opplæring i fag eller ferdigheit
    Døme
    • ha rett til grunnopplæring i norsk;
    • alle elevane har fått grunnopplæring i gitar og piano

gruppemøte

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. møte i ei gruppe
    Døme
    • studentane hadde fleire digitale gruppemøte
  2. møte i gruppa av representantar til eit parti før eit politisk møte
    Døme
    • partiet hadde gruppemøte før avrøystinga i Stortinget;
    • vi har akkurat hatt gruppemøte om budsjettet

riktig

adjektiv

Opphav

etter bokmål; frå tysk, opphavleg ‘som følgjer ei rett linje’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit riktig svar;
    • det er ikkje riktig å sperre han inne
  2. brukt som adverb: heilt ut;
    retteleg
    Døme
    • det vart riktig ein triveleg fest;
    • eg skjønar det ikkje riktig;
    • det smakte riktig godt
  3. brukt som adverb: akkurat, nettopp
    Døme
    • han er ikkje riktig klok
  4. brukt som sisteledd i samansetningar: som samsvarer med eller høver til det førsteleddet nemner

presis

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin praecidere ‘hogge, skjere av’

Tyding og bruk

  1. nøyaktig, korrekt
    Døme
    • ei presis tyding
    • brukt som adverb:
      • arbeide presist
  2. Døme
    • vere presis til måltida
  3. brukt som adverb, særleg om tidspunkt: akkurat
    Døme
    • møtet byrjar presis klokka fem

nett 3

adverb

Opphav

same opphav som nett (2

Tyding og bruk

Døme
  • nett like god;
  • nett no;
  • ho fekk det nett som ho ville;
  • det kan vere nett det same;
  • dei bur nett bortanfor brua

nettopp

adverb

Opphav

av nett (3 og opp , opphavleg ‘heilt opp’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • nettopp, slik er det!
    • det er nettopp det eg meiner;
    • han er ikkje nettopp den greiaste i klassa
  2. for ein augeblink sidan;
    i stad;
    Døme
    • dei gjekk no nettopp
  3. i augeblinken;
    akkurat no
    Døme
    • eg står nettopp og ventar
  4. om ein augeblink
    Døme
    • konserten skulle nettopp ta til

fruktfat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. fat til å servere frukt på, fat med frukt
    Døme
    • eit bognande fruktfat gjer at elevane et meir frukt
  2. i overført tyding: noko eller nokon som ser freistande ut
    Døme
    • kolleksjonen er eit skikkeleg fruktfat av fargar og nyansar;
    • han er ikkje akkurat eit fruktfat