Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no
, Bokmålsordboka og Nynorskordboka
Bokmålsordboka og Nynorskordboka
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Meny
Hjelp
Om ordbøkene
Innstillingar
Kontakt oss
NN
Nettsidespråk,
, Display language
, Мова
Avansert søk
Vanleg søk
Ordbøker
Begge ordbøkene
Bokmålsordboka
Nynorskordboka
Søk
Oppslagsord
Med bøygde former
Fritekstsøk
Ordklasse
alle
verb
substantiv
adjektiv
pronomen
determinativ
adverb
preposisjonar
konjunksjonar
subjunksjonar
interjeksjonar
Nullstill
Listevisning
Søkjehjelp
41 treff
Bokmålsordboka
20
oppslagsord
dødsfall
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
det at et menneske
dør
Eksempel
et plutselig
dødsfall
;
etterforske et mistenkelig
dødsfall
;
den nye medisinen kan redusere tallet på dødsfall
;
de avlyste festen på grunn av
dødsfall
i nærmeste familie
Artikkelside
mystisk
adjektiv
Vis bøyning
Opphav
gjennom
latin
;
fra
gresk
mystikos
‘som gjelder mysteriene’
Betydning og bruk
som gjelder
mystikk
eller
mystisisme
Eksempel
mystiske
opplevelser
gåtefull
,
hemmelighetsfull
;
merkelig
;
mistenkelig
Eksempel
et
mystisk
forsvinningsnummer
;
et
mystisk
dødsfall
Artikkelside
hoffsorg
substantiv
hankjønn eller hunkjønn
Vis bøyning
Betydning og bruk
det at et
hoff
(1)
ved dødsfall i eget
eller
nærstående kongehus har en viss sørgetid
Artikkelside
mortalitet
substantiv
hankjønn
Vis bøyning
Opphav
fra
latin
, av
mortalis
‘dødelig’
Betydning og bruk
tall på dødsfall, særlig hvor stor del av en folkemengde som dør i løpet av et år
;
dødelighet
(2)
;
motsatt
natalitet
Artikkelside
någauk
substantiv
hankjønn
Vis bøyning
Opphav
av
nåe
Betydning og bruk
i folketro: gjøk som varsler dødsfall
Artikkelside
nålys
substantiv
intetkjønn
Vis bøyning
Opphav
av
nåe
Betydning og bruk
i folketro: lys som varsler dødsfall
Artikkelside
kondolere
verb
Vis bøyning
Opphav
av
latin
condolere
‘ha medfølelse’
;
jamfør
kon-
Betydning og bruk
uttrykke sin medfølelse skriftlig eller muntlig til de etterlatte ved et dødsfall
Eksempel
jeg kondolerer
;
de kondolerte enken
Artikkelside
kondolanse
substantiv
hankjønn
Vis bøyning
Uttale
kondolanˊgse
;
kondolanˊse
Opphav
fra
fransk
;
jamfør
kondolere
Betydning og bruk
skriftlig eller muntlig uttrykk for medfølelse ved dødsfall
Eksempel
regjeringen sendte sine dypeste kondolanser til de pårørende
Artikkelside
flagge på halv stang
Betydning og bruk
la flagg henge et stykke ned på flaggstang som uttrykk for sorg ved dødsfall og begravelse
;
Se:
flagge
,
halv
Artikkelside
halv
1
I
adjektiv
Vis bøyning
Opphav
norrønt
halfr
Betydning og bruk
som utgjør den ene av to (mer
eller
mindre) like store deler
Eksempel
de delte og fikk et
halvt
brød hver
;
halve
kongeriket
;
en
halv
kilo
;
to og en
halv
;
en
halv
omdreining
brukt
som substantiv
de fikk ikke engang det
halve
;
det halve hadde vært nok
;
en halv kan vel ikke skade
brukt som
adverb
snu seg
halvt
på stolen
om mengde, fart
eller
annen målenhet, som er fylt eller brukes ca. halvparten av maksimal kapasitet
;
halvfull, halvfylt
Eksempel
båten gikk med
halv
fart
;
spannet var
halvt
;
ta en
halv
øl
om klokkeslett: 30 minutter før en hel time
Eksempel
klokka er
halv
ti, altså 09.30
eller
21.30
som utgjør opptil halvparten av noe
;
delvis
(2)
, nesten
Eksempel
være oppe
halve
natta
;
en
halv
seier
;
halve
sannheter
brukt som adverb: delvis, nesten, til en viss grad
Eksempel
si noe halvt i spøk
;
hun svarte halvt smilende
om gjerning, karakter, løfte, sannhet, svar
og lignende
: ikke komplett, ufullkommen, ufullstendig
Eksempel
et halvt løfte
;
dette er bare en halv løsning
Faste uttrykk
ei halv ei
en halvflaske brennevin
ha ei halv ei på lomma
en halv gang
femti prosent (mer)
;
ofte brukt i sammenligninger om mengde, størrelse
eller lignende
dreie en halv gang rundt sin egen akse
;
tenke seg om en halv gang til før man handler
;
temperaturen sank én og en halv gang så raskt som forventet
flagge på halv stang
la flagg henge et stykke ned på flaggstang som uttrykk for sorg ved dødsfall og begravelse
halvt om halvt
(etter
tysk
halb und halb
) bortimot, så å si
med et halvt øre
uten å høre helt etter
lytte til radioen med et halvt øre
med et halvt øye
uten å måtte se nøye
;
med et flyktig blikk
at du liker meg, kan jeg se med et halvt øye
på halv tolv
ikke helt rett, skeivt, tilfeldig, uten styring
;
på skeive
med hatten på halv tolv
;
innsatsen har vært litt på halv tolv
Artikkelside
Nynorskordboka
21
oppslagsord
dødsfall
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
det at eit menneske
døyr
Døme
eit tragisk dødsfall
;
etterforske eit mistenkjeleg dødsfall
;
talet på dødsfall i trafikken er redusert
;
han måtte reise heim på grunn av eit dødsfall i familien
Artikkelside
hoffsorg
substantiv
hokjønn
Vis bøying
Tyding og bruk
sørgjetid ved eit
hoff
(1)
ved dødsfall i eige
eller
nærslekta kongehus
Artikkelside
mortalitet
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
frå
latin
, av
mortalis
‘dødeleg’
Tyding og bruk
tal på dødsfall, særleg kor stor del av ei folkemengd som døyr i løpet av eit år
;
døying
;
motsett
natalitet
Artikkelside
nålys
,
nåljos
substantiv
inkjekjønn
Vis bøying
Opphav
av
nåe
Tyding og bruk
i folketru: blåvore lys som varslar dødsfall
Artikkelside
någauk
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
av
nåe
Tyding og bruk
i folketru: gauk som varslar dødsfall
Artikkelside
død
1
I
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Opphav
norrønt
dauði, dauðr
;
samanheng
med
døy
Tyding og bruk
det å døy
;
dødsfall
,
bortgang
Døme
vere døden nær
;
li ein smertefri død
;
dømme til døden
;
den visse død
;
tru på eit liv etter døden
;
død over fienden!
personifisering av
død
(
1
I
, 1)
Døme
stå andlet til andlet med døden
;
døden treffer oss alle
;
innhenta av døden
noko som valdar
død
(
1
I
, 1)
;
dødsårsak
,
bane
(
2
II)
Døme
dette blir min død
;
det er døden å kave slik
;
bli straffa med døden
i overført tyding: noko som blir borte eller tek slutt
;
fråfall
,
stogg
som etterledd i ord som
avisdød
butikkdød
Faste uttrykk
død og forderving
ulukkeleg lagnad
;
misere
,
elende
,
liding
det lukta død og forderving
;
bringe død og forderving
;
spå død og forderving
døy ein naturleg død
døy av sjukdom (i høg alder) utan uvanlege omstende
ho døydde truleg ein naturleg død
;
dei fleste vil døy ein naturleg død
gå i døden for
friviljug ofre livet for
gå i døden for menneskeverdet
liggje for døden
vere døyande
;
liggje på
dødsleiet
liggje for døden i ei veke
;
det året han låg for døden
med døden til følgje
som valdar
død
(
1
I
, 1)
ei ulykke med døden til følgje
;
lekamsskading med døden til følgje
på død og liv
same kva det kostar
;
med naudsyn
;
absolutt
(
2
II
, 2)
,
plent
(3)
dei skal på død og liv på fjellet i ferien
;
katta skal på død og liv vaske seg
på liv og død
som gjeld livet
;
som står om overleving
ein kamp på liv og død
sjå døden i auga
vere nære å døy
fiskarane har sett døden i auga mange gongar før
;
dei såg døden i auga, men overlevde
til døde
(gjere noko) med døden som resultat
svelte seg til døde
;
trene seg til døde
til sin død
heilt til ein døyr
bu åleine til sin død
;
halde fast ved noko til sin død
;
leve lykkeleg til sin død
Artikkelside
kondolanse
substantiv
hankjønn
Vis bøying
Uttale
kondolanˊgse
;
kondolanˊse
Opphav
frå
fransk
;
jamfør
kondolere
Tyding og bruk
skriftleg
eller
munnleg uttrykk for medkjensle ved dødsfall
Døme
sende kondolansar til dei etterlatne
Artikkelside
kondolere
kondolera
verb
Vis bøying
Opphav
av
latin
condolere
‘ha medkjensle’
;
jamfør
kon-
Tyding og bruk
uttrykkje medkjensle skriftleg
eller
munnleg til dei attlevande ved eit dødsfall
Døme
eg kondolerer
;
dei kondolerte enkja
Artikkelside
flagge på halv stong
Tyding og bruk
la flagg henge eit stykke ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
;
Sjå:
flagge
,
halv
Artikkelside
halv
1
I
adjektiv
Vis bøying
Opphav
norrønt
halfr
Tyding og bruk
som utgjer den eine av to (meir
eller
mindre like store) delar
Døme
dei delte og fekk eit halvt eple kvar
;
halve kongeriket
;
ein halv liter
;
to og ein halv
brukt som
substantiv
ikkje det halve
;
det halve hadde vore meir enn nok
;
ein halv må vere lov
brukt som
adverb
snu seg halvt på stolen
om mengde, fart
eller
anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet
;
halvfull, halvfylt
Døme
ei halv flaske
;
ta ein halv øl
;
båten gjekk med halv fart
om klokkeslett: 30 minutt før heil time
Døme
klokka er halv ni, altså 08.30
eller
20.30
som utgjer opp til halvdelen av noko
;
delvis
(2)
, nesten
Døme
vere oppe halve natta
;
oppleve det som ein halv fridag
;
ein halv siger
brukt som
adverb
: delvis, nesten, i ein viss mon
Døme
han sa det halvt i spøk
;
dei sat halvt smilande
;
ho stirra halvt forbi han
om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar
og liknande
: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
Døme
ein halv lovnad
;
eit halvt svar
;
ta halve standpunkt
Faste uttrykk
ei halv ei
ei halvflaske brennevin
ha ei halv ei på innerlomma
ein halv gong
femti prosent (meir)
;
ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik
eller liknande
utgiftene vart en halv gong større
;
dreie mutteren ein halv gong til
;
den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
flagge på halv stong
la flagg henge eit stykke ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
halvt om halvt
(etter
tysk
halb und halb
) bortimot, så å seie
vere halvt om halvt trulova
med eit halvt auge
med ein gong, med å sjå berre lausleg
at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
med eit halvt øyre
utan å høyre godt etter
læraren lytta med eit halvt øyre
på halv tolv
ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring
;
på skeive
med hatten på halv tolv
;
det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside
Forrige side
Side 1 av 3
Neste side
Resultat per side:
10
20
50
100