Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
142 treff

Bokmålsordboka 73 oppslagsord

Bi

symbol

Betydning og bruk

symbol for grunnstoffet vismut
Artikkelside

stå noen bi

Betydning og bruk

hjelpe noen;
Se: bi
Artikkelside

bipolar

adjektiv

Opphav

av bi- (2 og polar

Betydning og bruk

  1. som fins i begge polarområdene
    Eksempel
    • bipolare arter
  2. med to motsetninger
    Eksempel
    • i en bipolar verden
  3. Eksempel
    • han er bipolar

Faste uttrykk

  • bipolar lidelse
    psykisk lidelse der pasienten veksler mellom å være depressiv og oppstemt
Artikkelside

dreie

verb

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. sette i bevegelse om en akse
    Eksempel
    • dreie et hjul;
    • dreie på hodet
  2. ta en ny retning
    Eksempel
    • vinden dreier;
    • dreie til venstre;
    • dreie inn på en sidevei;
    • dreie samtalen inn på et nytt tema
  3. forme med dreiebenk
    Eksempel
    • dreie beina til en stol
  4. forme, for eksempel leirgods, ved hjelp av dreieskive (1)

Faste uttrykk

  • dreie bi
    ri av en storm i åpen sjø
  • dreie hodet rundt på en
    gjøre en forelsket i seg
  • dreie rundt lillefingeren
    overtale en til hva det skal være, ha makten over en
  • dreie seg om
    • snu seg rundt
      • dreie seg om på hælen
    • handle om, gjelde
      • det er ikke små summer det dreier seg om;
      • det dreier seg om hårfine nyanser
Artikkelside

bisetning

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av bi- (1

Betydning og bruk

eldre betegnelse for leddsetning

Faste uttrykk

  • nevne i en bisetning
    nevne i forbifarten
    • bistand ble bare nevnt i en bisetning i trontalen
Artikkelside

bi

adverb

Opphav

fra lavtysk; samme opprinnelse som tysk bei

Betydning og bruk

ved siden av;

Faste uttrykk

  • legge bi
    seile så tett opp mot vinden som mulig (så fartøyet mister farten)
  • ligge bi
    om fartøy: ligge omtrent stille mot vinden;
    ligge på været
  • stå bi
    holde ut
    • vennene har stått bi
  • stå noen bi
    hjelpe noen
Artikkelside

vismut

substantiv hankjønn eller intetkjønn

Opphav

fra tysk

Betydning og bruk

rødlig eller sølvhvitt, sprøtt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 83;
kjemisk symbol Bi
Artikkelside

legge bi

Betydning og bruk

seile så tett opp mot vinden som mulig (så fartøyet mister farten);
Se: bi
Artikkelside

stå bi

Betydning og bruk

holde ut;
Se: bi
Eksempel
  • vennene har stått bi
Artikkelside

ligge bi

Betydning og bruk

om fartøy: ligge omtrent stille mot vinden;
ligge på været;
Se: bi
Artikkelside

Nynorskordboka 69 oppslagsord

Bi

symbol

Tyding og bruk

symbol for grunnstoffet vismut
Artikkelside

vismut

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

raudleg eller sølvkvitt, sprøtt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 83;
kjemisk symbol Bi
Artikkelside

bipolar

adjektiv

Opphav

av bi- (2 og polar

Tyding og bruk

  1. som finst i begge polarområda
    Døme
    • bipolare arter
  2. med to motsetningar
    Døme
    • i ei bipolar verd
  3. Døme
    • ho er bipolar

Faste uttrykk

  • bipolar liding
    psykisk liding som gjer at pasienten vekslar mellom å vere depressiv og oppstemd
Artikkelside

stå 3

verb

Opphav

norrønt standa; infinitiv stå og presens står kanskje innverknad frå austnordisk og lågtysk

Tyding og bruk

  1. vere i oppreist stode;
    kvile på føtene;
    vere sett med eine enden eller kanten ned mot eit underlag
    Døme
    • stå på føtene;
    • folk måtte stå på bussen;
    • stå på kne;
    • stå og grunde på noko;
    • boka stod i bokhylla;
    • det stod skap langs veggene;
    • trea stod tett i tett;
    • stå botn(en) – nå botnen med føtene;
    • hopparen var ustø i nedslaget, men stod – heldt seg på føtene
    • i presens partisipp:
      • eit ståande hopp – utan fall
    • vere, gjere teneste i eigenskap av
      • stå brud, fadder;
      • stå vakt;
      • hunden følgde han kvar han gjekk og stod – overalt;
      • stå på sitt, på retten sin;
      • ho stod på mi side – ho stødde meg
    • vere stram, utspent
      • magen stod som eit trommeskinn
    • peike, stikke (2
      • stå opp, ut i vêret;
      • håret stod til alle kantar
  2. ha plass;
    vere på ein viss stad;
    opphalde seg
    Døme
    • maten står på bordet;
    • hytta stod ute på ein odde;
    • hesjestaurane stod i sikksakk;
    • bøkene stod om kvarandre;
    • fisken stod i stimar;
    • fienden stod oppmarsjert ved grensa
    • vere i ei viss stode
      • sola stod lågt på himmelen;
      • visaren stod på åtte;
      • barometeret stod på regn;
      • stå ved inngangen til ei ny tid
    • vere plassert
      • stå langt nede på lista;
      • stå på programmet;
      • adressa står utanpå
      • ha pengar ståande i banken;
      • spørsmålet står ope – er ikkje avklart, avgjort
    • vere skrive
      • det stod noko om det i avisa;
      • kva står det i brevet?
    • vere i tankane
      • det er ikkje noko anna som står i hovudet på han
    • vere (3
      • stå i teneste hos nokon;
      • han stod om bord i fire år;
      • stå læretida si ut;
      • stå som medlem i eit lag;
      • stå i brodden, spissen for el. føre (noko)
    • vere i ein viss posisjon, tilstand
      • stå i gjeld til ein;
      • stå bi;
      • det står ikkje i mi makt – det er ikkje mogleg for meg;
      • stå til rådvelde, teneste for;
      • stå godt budd, rusta;
      • årsveksten står bra i år;
      • huset står tomt;
      • stå ferdig;
      • stå i blom, i lys loge, i stampe;
      • det stod 1–1 ved pause
    • i språkvitskap:
      • subjektet står i nominativ;
      • det står bra til;
      • stå for fall;
      • stå for tur;
      • stå i fare for å miste noko;
      • livet stod ikkje til å redde;
      • no står det til deg – no er det du sjølv som avgjer
    • vere i eit visst tilhøve til
      • stå i samband med;
      • stå attende, tilbake for;
      • opplysningane står i strid med kvarandre;
      • partane stod heller likt;
      • påstand stod mot påstand;
      • vatnet stod 5 cm over botnen;
      • pundet står i vel 10 kr
  3. ikkje flytte, røre seg;
    Døme
    • bussane stod;
    • hjula stod;
    • stå still;
    • når vi ikkje ferja, står vi der – kjem vi ingen veg;
    • døra stod ikkje eit sekund;
    • munnen står ikkje på han – han snakkar heile tida
    • vere på same staden eller i same tilstanden
      • la dei gamle møblane stå;
      • la deigen stå natta over
      • bli ståande;
      • bli ståande ved den siste modellen – velje
  4. ikkje la seg flytte eller kome ut av stilling
    Døme
    • slå ned ein påle så han står;
    • stå støtt
    • eksistere
      • så lenge verda har stått;
      • huset har stått i mange hundre år
    • i kortspel:
      • knekten står – knekten kan ikkje stikkast;
      • resultatet står og fell med – resultatet er avhengig av;
      • det skal ikkje stå på oss;
      • det er pengane det står på
    • i presens partisipp: fast, vanleg
      • eit ståande samtaleemne, uttrykk
    • halde stand mot
      • vellæte kan han ikkje stå for;
      • ha noko å stå imot med;
      • ho står ikkje heile distansen enno – ho greier ikkje heile distansen i same høge tempoet enno;
      • mjølka står seg ikkje til i morgon – held seg ikkje søt;
      • stå til eksamen – greie eksamen;
      • ha mykje å stå i – ha mykje å gjere
  5. gå føre seg;
    Døme
    • bryllaupet skal stå til våren;
    • slaget på Stiklestad stod i 1030;
    • stå strid om noko;
    • kva er det som står på her?
    • det stod ikkje lenge på – varte ikkje lenge
  6. Døme
    • spruten stod høgt i vêret;
    • sjøen stod inn som ein foss;
    • støvskya stod;
    • der ute står havet rett på
    • ha ei viss lei
      • ein frisk nordvest stod inn sundet;
      • det stod ein god varme frå omnen;
      • det stod respekt av formannen
    • stemne (3, 1)
      • båtane stod ut fjorden
    • vere retta, vend
      • hugen hans stod til boka
    • streve, trakte
      • stå ein etter livet;
      • la det stå til – la det gå som best det kan, køyre på
  7. reise seg, rise
    Døme
    • stå opp;
    • stå opp av, or senga;
    • sola står opp i aust;
    • stå fram og seie nokre ord – stige fram

Faste uttrykk

  • som ein står og går
    i kvardagsklede;
    i det ein har
  • stå att
    vere igjen;
    vere levna
    • det stod litt att på ei flaske;
    • barnet sto att medan foreldra hasta ut i bilen
  • stå det over
    klare seg;
    overleve
    • dei hadde uflaks med vêret, men står det vel over
  • stå fast
    • avtala står fast – gjeld utan endring
  • stå for
    • ha ansvaret for
      • festkomiteen står for mat og underhaldning
    • vedkjenne seg;
      stå ved
      • du må våge å stå for det du sa
  • stå heilt aleine
    vere utan støtte
  • stå høgt i kurs
    bli sett stor pris på
  • stå i butikk
    arbeide som ekspeditør
  • stå i med
    ha eit forhold (3) til
    • dei har stått i med kvarandre lenge;
    • skulde kjærasten for å stå i med naboen
  • stå i noko
    • halde på med noko;
      ha mykje å gjere
      • stå midt i førebuingane
    • handsame ei utfordrande sak;
      halde noko ut
      • dette er mykje å stå i for éin person åleine;
      • det er tøft, men ein må berre stå i det
  • stå imot
    ta avstand frå eller vere ueinig med;
    halde stand mot
    • det var vanskeleg å stå imot freistnaden
  • stå nær
    vere nær knytt til;
    ha ein nær relasjon til
  • stå på
    • gå føre seg;
      hende
      • kva er det som står på her?
      • krangelen stod ikkje lenge på
    • henge i;
      jobbe hardt
      • elevane har verkeleg stått på i dag
  • stå på hovudet
    balansere med hovudet (og hendene) mot underlaget og føtene i vêret
  • stå seg godt
    greie seg godt
    • teaterstykket står seg godt den dag i dag
  • stå seg godt med
    vere på god fot med;
    ha ein god relasjon til
    • jobbe for å stå seg godt med sjefen
  • stå seg på
    ha fordel av
    • filmen ville nok stått seg på å bli korta litt ned
  • stå til
    • utvikle seg i ei viss retning
      • korleis står det til med deg?
      • alt står bra til heime;
      • det har stått dårleg til med helsa
    • høve attåt;
      passe (5, 1)
      • fargane står ikkje til kvarandre;
      • resultatet står til innsatsen
  • stå ved
    vedkjenne seg
    • har du lova det, må du stå ved det;
    • eg står ved valet mitt
  • ståande hær
    tropp (2) som er vernebudd og klar til kamp
Artikkelside

bi

adverb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tysk bei ‘ved (sida av)'

Tyding og bruk

ved sida av;

Faste uttrykk

  • leggje bi
    segle så tett opp mot vinden som mogleg (så fartøyet mistar farten)
  • liggje bi
    om fartøy: liggje omtrent stille mot vinden;
    liggje på vêret
  • stå bi
    halde ut
    • nokon som kan stå bi
  • stå nokon bi
    hjelpe nokon
Artikkelside

stå bi

Tyding og bruk

halde ut;
Sjå: bi
Døme
  • nokon som kan stå bi
Artikkelside

leggje bi

Tyding og bruk

segle så tett opp mot vinden som mogleg (så fartøyet mistar farten);
Sjå: bi
Artikkelside

stå nokon bi

Tyding og bruk

hjelpe nokon;
Sjå: bi
Artikkelside

liggje bi

Tyding og bruk

om fartøy: liggje omtrent stille mot vinden;
liggje på vêret;
Sjå: bi
Artikkelside

hobby

substantiv hankjønn

Uttale

håbˊbi

Opphav

frå engelsk opphavleg ‘liten hest, kjepphest’

Tyding og bruk

fritidssyssel som ein er særs interessert i;
Døme
  • dyrke ein hobby;
  • ha fiske som hobby;
  • strikking er den store hobbyen deira
Artikkelside
Side 1 av 8