Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
79 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

Nynorskordboka 78 oppslagsord

tollaksmess, tollaksmesse

substantiv hokjønn

Opphav

etter namnet til den heilage Torlak den gamle, biskop av Skálholt på Island, 1133–1193; sjå -mess

Tyding og bruk

(gammalt namn på) 23. desember
Artikkelside

tankegods

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samanhengande (avleggs) tankesystem
Døme
  • gammalt, viktig tankegods;
  • ideologisk tankegods
Artikkelside

stikk 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av stikke (2 med innverknad frå tysk Stich

Tyding og bruk

  1. det å stikke;
    Døme
    • knivstikk;
    • kvefsestikk;
    • myggstikk;
    • nålestikk;
    • solstikk;
    • spadestikk;
    • hogg og stikk;
    • kjenne eit stikk i hjartet
    • merke, sår etter noko spist
      • ha fullt av stikk i panna
  2. Døme
    • koparstikk;
    • eit gammalt stikk
  3. knute som er knytt slik at han er lett å løyse
    Døme
    • halvstikk;
    • pålestikk
  4. i kortspel: kort som etter kvart utspel blir tekne inn
    Døme
    • ta alle stikka

Faste uttrykk

  • ta siste stikket
    òg: gå av med sigeren
Artikkelside

spøkelseshus, spøkjelseshus

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(gammalt) hus der ein meiner at det spøkjer
Artikkelside

snitt 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk, tysk av, lågtysk sniden, tysk schneiden ‘skjere’; samanheng med snide

Tyding og bruk

  1. det å snitte, skjere (snøgt) av eller inn i noko;
    Døme
    • sprette opp fisken med raske snitt
  2. flate som kjem fram ved gjennomskjering
    Døme
    • lengdesnitt;
    • tverrsnitt;
    • granske snittet der greina var avsaga;
    • snittet på ei bok – dei reinskorne bladkantane
  3. teikning, skisse som gjev att (i mindre målestokk) eit tenkt plan som skjer gjennom ein konstruksjon (maskin, bygning og liknande)
    Døme
    • eit snitt av motoren med namn på dei ulike delane
  4. bilete, figur skore(n) ut i tre
    Døme
    • tresnitt
  5. reiskap til å lage gjenge med
    Døme
    • gjengesnitt
  6. måte som noko er skore opp eller laga på
    Døme
    • ein dress med moderne snitt;
    • tobakk av fint snitt
    • i overført tyding:
      • ein kriminalroman av gammalt snitt
  7. Døme
    • finne på alle slags snitt
  8. Døme
    • halde ein fart på 60 km/t i snitt
Artikkelside

skrukkete

adjektiv

Tyding og bruk

  1. full av skrukkar
    • eit gammalt, skrukkete andlet
  2. knurva
    • ei skrukkete kappe
Artikkelside

skrammel

substantiv inkjekjønn

Opphav

av skramle

Tyding og bruk

  1. skramlande lyd
    Døme
    • høyre skrammelet av byttene
  2. Døme
    • gammalt skrammel
Artikkelside

skramlekasse

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

gammalt, skranglete køyretøy
Artikkelside

skjeppe

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt skeppa; samanheng med skap (2

Tyding og bruk

  1. gammalt kornmål av varierande omfang, i mellomalderen frå 24,3 til 32,4 l, seinare fast om lag 17,5 l (⅛ tønne)
  2. målekar som rommar ei skjeppe (1)
Artikkelside

settung

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt séttungr, eigenleg ‘sjettepart’

Tyding og bruk

  1. gammalt holmål (for tørre varer), som i mellomalderen varierte lokalt frå 5,4 til 12,15 l, men som seinare vanlegvis var 8,7 l
  2. kjerald som rommar ein settung (1)
Artikkelside
Side 6 av 8