Avansert søk

Nynorskordboka 100 oppslagsord

løne, lønne

løna, lønna

verb

Opphav

norrønt launa; av løn (

Tyding og bruk

gje i vederlag
Døme
- løne nokon for noko
- brukt som adjektiv
  lønande arbeid
gje løn;
betale for arbeid;
jamfør lønt (2)
Døme
- løne nokon godt;
- bedrifta lønte dei dårleg

Faste uttrykk

løne seg
- gje (god) forteneste;
  gje rimeleg vederlag
  drifta løner seg ikkje
- vere klokt;
  vere umaken verdt
  det løner seg ikkje å bli sint

løne seg

Tyding og bruk

Sjå: løne

gje (god) forteneste;
gje rimeleg vederlag
Døme
- drifta løner seg ikkje
vere klokt;
vere umaken verdt
Døme
- det løner seg ikkje å bli sint

mannvond, mannevond

adjektiv

Tyding og bruk

om dyr: sint, bisk, olm mot folk

Døme

ein mannvond stut

lag

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt lag; samanheng med leggje

Tyding og bruk

masse som er spreidd utover, oppå eller mellom noko;
dekke, belegg
Døme
- eit tynt lag måling;
- eit lag med krem;
- vere dekt av eit lag med støv
kvar av fleire flate einingar som ligg ovanpå eller utanpå kvarandre;
sjikt
Døme
- ei blautkake med tre lag;
- leggje veden i fleire lag;
- ha på seg mange lag med klede
sosial gruppe i eit samfunn;
samfunnslag
Døme
- studentar frå høgare sosiale lag;
- møte menneske frå alle lag i samfunnet
krins av menneske i eit område som høyrer saman
- - bygdelag
  - grannelag
  - nabolag
sosialt samvær;
samkome, fest, selskap
Døme
- vere i godt lag;
- takk for laget!
- halde nokon med lag;
- halde lag for nokon
flokk som arbeider saman;
organisasjon, samskipnad, klubb
- - arbeidslag
  - bondelag
  - mållag
  - salslag
gruppe som deltek i konkurransar som ei eining
Døme
- det beste laget vann
- - idrettslag
  - landslag
måte å fare fram mot nokon på;
(god) måte å gjere noko på;
grep (4)
Døme
- ha godt lag med noko;
- ha lag med ungar
med preposisjonen i og adjektiv i superlativ: i litt for høg grad av det som adjektivet nemner
Døme
- i meste laget;
- i minste laget;
- boka er i lengste laget;
- klokka sju er i tidlegaste laget;
- løna var i knappaste laget
ibuande eigenskap;
veremåte;
tendens
Døme
- ha eit underleg lag med auga;
- ha lag til å leggje på seg
- - ganglag
  - hjartelag
  - sinnelag
humør (1), sinnstilstand
Døme
- vere i godt lag

Faste uttrykk

dei breie laga
den store mengda av folk;
massane;
folk flest
dei breie laga av folket
det glatte lag
sterk kritikk;
utskjelling
journalistane fekk det glatte lag etter publiseringa av saka;
eg vart sint og gav han det glatte lag
gjere nokon til lags
føye seg etter nokon;
tilfredsstille nokon
ha eit ord med i laget
vere med og avgjere
halde noko ved lag
syte for at noko er uendra eller i stand
halde kollektivtrafikken ved lag
midt i laget
middels
skilje lag
gå frå kvarandre
spele på lag
samarbeide
stå ved lag
halde seg uendra;
vare ved;
gjelde
tilbodet står ved lag
ute av lage
ikkje som vanleg;
i ulage
eg er ute av lage

det glatte lag

Tyding og bruk

sterk kritikk;

utskjelling;

Sjå: glatt, lag

Døme

journalistane fekk det glatte lag etter publiseringa av saka;
eg vart sint og gav han det glatte lag

klappe

klappa

verb

Opphav

norrønt klappa, i tydinga ‘stryke varsamt’ frå engelsk; i tydinga ‘slag’ frå lågtysk

Tyding og bruk

slå handflatene mot kvarandre fleire gonger;
applaudere (1)
Døme
- klappe i hendene;
- publikum klappa og klappa
slå flater mot kvarandre;
slå saman
Døme
- klappe boka saman;
- klappe snøen av skiene;
- klapp igjen kjeften!
jamne og banke til
Døme
- klappe til molda kring noko nyplanta
slå lett;
stryke mildt;
kjærteikne
Døme
- klappe på skuldra;
- klappe nokon på kinnet;
- kan eg klappe hunden?
om fartøy: leggje til
Døme
- båten klappa til kai
om hjarte: slå uroleg

Faste uttrykk

klappa og klar
fullt ferdig;
heilt avgjord
alt er klappa og klart til festen
klappe saman
bryte saman
da mannen døydde, klappa ho heilt saman
klappe til
slå hardt (med flat hand)
eg vart så sint at eg klappa til han

klappe til

Tyding og bruk

slå hardt (med flat hand);

Sjå: klappe

Døme

eg vart så sint at eg klappa til han

kokande

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

brukt forsterkande til ord med tydinga ‘varme’ eller ‘varm’
Døme
- dei stod i kø i kokande varme
- brukt som adverb
  det var kokande heitt ute
i overført tyding: brukt forsterkande til ord med tydinga ‘sinne’ eller ‘sint’
Døme
- kokande raseri
- brukt som adverb
  vere kokande sint

få krupp

Tyding og bruk

bli fortumla og sint;

Sjå: krupp

Døme

nokon får krupp av meiningane hans

krupp

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk croup

Tyding og bruk

akutt betennelse i strupehovudet

Faste uttrykk

falsk krupp
kruppliknande betennelse i strupehovudet, jamfør krupp
få krupp
bli fortumla og sint
nokon får krupp av meiningane hans

Side 3 av 10

Resultat per side: