Avansert søk

Nynorskordboka 467 oppslagsord

natt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt nátt eller nótt

Tyding og bruk

del av døgnet da det er mørkt
Døme
- klokka tre i natt;
- dei er så ulike som natt og dag;
- natt til fredag skal det snø;
- om natta vaknar ofte litlebror;
- midt på svarte natta hende det
- - fredagsnatt
  - frostnatt
  - gårnatt
  - tropenatt
brukt i helsing før leggjetid
Døme
- god natt!
- sei god natt, og så kan du leggje deg
arbeidstid om natta
Døme
- ho jobbar mest natt eller kveldsskift

Faste uttrykk

bort i/borti natta
meiningslaust, heilt gale, absurd
resultatet var heilt bort i natta;
prisane er borti natta
til/åt natta
natta som kjem
vi reiser med tog til natta;
det vart kaldt åt natta
gjere natt til dag
arbeide eller vere oppe om natta
i natt
no i natt, natt til i dag, natt til i morgon
natt og dag
døgnet rundt; heile tida
nattars tider
om natta
over natta
- heile natta
  la deigen stå i kjøleskapet over natta
- brått, utan vidare
  artisten vart berømt over natta;
  ei slik endring skjer ikkje over natta
ved natt
om natta, ved nattetid
dei ville oppleve Paris ved natt

sove/kvile middag

Tyding og bruk

ta ein kvil etter middag (2);

jamfør middagskvil;

Sjå: middag

Døme

dei vaksne sov middag medan dei små leikte;
eg må kvile middag kvar dag

middag

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt miðdagr

Tyding og bruk

midten av dagen, ikring klokka tolv;
tid da ein et middag (2)
Døme
- det skjedde ved laurdag middag
- - ettermiddag
  - føremiddag
hovudmåltid midt på dagen eller seinare
Døme
- ete middag;
- ha småsei til middag;
- be nokon på middag
- - festmiddag
  - gallamiddag

Faste uttrykk

sove/kvile middag
ta ein kvil etter middag (2);
jamfør middagskvil
dei vaksne sov middag medan dei små leikte;
eg må kvile middag kvar dag
ikkje hugse frå klokka tolv til middag
vere gløymsk

høglys, høgljos

adjektiv

Faste uttrykk

på/ved høglys dag
midt på lyse dagen
dei vart rana på høglys dag;
valden skjedde ved høglys dag

på/ved høglys dag

Tyding og bruk

midt på lyse dagen;

Døme

dei vart rana på høglys dag;
valden skjedde ved høglys dag

per kasse

Tyding og bruk

Sjå: kasse

som har pengar
som føler seg i form;
som er i orden
Døme
- ho kjenner seg ikkje per kasse i dag;
- uttalen er ikkje heil per kasse;
- ho er alltid per kasse når det gjeld mote

lik 3

adjektiv

Opphav

norrønt líkr, opphavleg ‘som har same form’

Tyding og bruk

som minner om eller liknar på andre eller noko anna;
einsarta
Døme
- vere lik mor si;
- like barn leiker best;
- han er svært lik seg på biletet;
- du er deg sjølv lik
som heilt ut stemmer overeins;
identisk med
Døme
- ei nautisk mil er lik 1852 m;
- formuen min er lik null;
- alle er like for lova;
- lik løn for likt arbeid
- brukt som adverb
  dele likt
særleg i komparativ og superlativ: dugande, god, bra
Døme
- vêret er likare i dag (enn i går);
- kameraten var ikkje stort likare;
- den likaste av hestane;
- det er likast du går no

Faste uttrykk

halde ved like
- halde i god stand ved å reparere skadar, redusere slitasje og liknande;
  hindre forfall
  halde huset ved like
- sikre at noko stadig eksisterer;
  oppretthalde
  halde interessa ved like;
  dei held tradisjonen ved like
kome til liks
semjast
kome til liks om kva ein skal gjere
likt og ulikt
alle slag;
viktig og uviktig
vi prata om likt og ulikt
likt til
som ser ut til noko;
rimeleg, sannsynleg
ut frå vedtaket er det likt til at talet blir redusert;
vi såg ikkje likt til røyk
til liks med
sameleis, på same vis som
var det likt seg
brukt for å seie at noko er utenkjeleg;
langt ifrå, på ingen måte
løn vil ho ikkje ha, var det likt seg då!
vere seg sjølv lik
ikkje ha forandra seg
du er deg sjølv lik, du

verda står ikkje til påske

Tyding og bruk

brukt skjemtande om at ein er overraska;

Sjå: påske

Døme

fint vêr i dag igjen ! Verda står ikkje til påske!
har ho rydda rommet sitt? No står ikkje verda til påske

påskedag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i kyrkjeleg tradisjon: dagen da Jesus stod opp frå dei døde;
dagen etter påskeaftan
Døme
- første og andre påskedag
dag i påska
Døme
- dei var på hytta i påskedagane

påske

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt páskar; opphavleg frå hebraisk pesah

Tyding og bruk

kristen høgtid til minne om Jesu død og oppstode
Døme
- påska kjem seint i år;
- dei feirer påska heime i år;
- ynskje god påske
jødisk høgtid til minne om utgangen frå Egypt

Faste uttrykk

verda står ikkje til påske
brukt skjemtande om at ein er overraska
fint vêr i dag igjen ! Verda står ikkje til påske!
har ho rydda rommet sitt? No står ikkje verda til påske

Side 2 av 47

Resultat per side: