Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
189 treff

Bokmålsordboka 69 oppslagsord

Nynorskordboka 120 oppslagsord

yngel

substantiv hankjønn

Opphav

av yngle

Tyding og bruk

  1. helst kollektivt: avkom av visse dyr, særleg av mindre arter med talrikt avkom, til dømes fisk
    • fiskeyngel;
    • dei tenkte sleppe yngel i det fisketomme vatnet
  2. òg brukt om einskilt individ:
    • ein stor yngel kan sluke ein mindre
  3. òg kollektivt, nedsetjande om menneske
Artikkelside

vernegud

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i religionshistorie: gud som vernar eit individ eller ei stamme
Artikkelside

urmenneske

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ur- (1)

Tyding og bruk

  1. type eller individ på det eldste steget i utviklinga av menneska
  2. (menneske med) opphavlege, ekte eigenskapar
    Døme
    • det er urmennesket som kjem fram i han
Artikkelside

universalia

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

allmenne omgrep, artsnemningar (til skilnad frå namn på einskilde eksemplar eller individ)
Artikkelside

type 1

substantiv hankjønn

Opphav

gresk typos ‘slag, preg (på mynt)’ av typtein ‘slå’

Tyding og bruk

  1. bestemt slag, art, kategori, utgåve, variant (av fleire individ, ting, fenomen eller liknande);
    einskild representant for art, kategori osv.
    Døme
    • blodtype;
    • flytype;
    • genotype;
    • mennesketype;
    • skrifttype;
    • vevstype;
    • ein ny type syklar;
    • alle typar (av) ost;
    • ski av gammal, vanleg, moderne type;
    • folk av typen «eg veit best»;
    • den typen folk liker eg ikkje;
    • han er typen på ein vellykka forretningsmann – ein typisk;
    • skape typar i diktverk – særmerkte personar;
    • eventyra har gjerne typar – særmerkte og forenkla personar
  2. Døme
    • han er ein artig, underleg type;
    • kva heiter typen ho er saman med?
    • nokre skumle typar
  3. (avtrykk av) støypt eller utskoren bokstav eller anna teikn til å prente av på papir eller liknande
    Døme
    • skifte typar i skrivemaskinen, setjemaskinen;
    • skrift i store, små, feite, vanlege typar

Faste uttrykk

  • ikkje min type
    ikkje etter min smak (særleg med tanke på kjærleiksforhold)
  • litt av ein type
    særprega, fargerik karakter
Artikkelside

typisk

adjektiv

Tyding og bruk

som er spesiell for ein viss type eller eit visst individ;
Døme
  • gribben er ein typisk åtselfugl;
  • desse draga er typiske hos Ibsen;
  • målarstykket er typisk romantisk el. typisk romantikk;
  • det er typisk (for) han å gløyme dette – likt han;
  • og så litt for sein! Er det ikkje typisk!
Artikkelside

tvitoling

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tvitola individ, hermafroditt
Artikkelside

tvilsam

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som det er tvil om;
    Døme
    • tvilsame prognosar;
    • utfallet er tvilsamt;
    • det er tvilsamt om eg kjem
  2. som det er grunn til å vere skeptisk til;
    diskutabel, (høgst) blanda, ikkje bra
    Døme
    • av tvilsam kvalitet, verdi;
    • tvilsam moral;
    • ei tvilsam utvikling;
    • det var ei tvilsam glede å gå der og vente
  3. Døme
    • drive ein tvilsam geskjeft;
    • nokre tvilsame individ
  4. Døme
    • vere tvilsam om noko
Artikkelside

tvikjønna

adjektiv

Tyding og bruk

om art, individ: som har både han- og hokjønnsorgan
Døme
  • tvikjønna planter
Artikkelside

transplantere

transplantera

verb

Opphav

seinlatin transplantare og av latin planta substantiv ‘plante’; av trans-

Tyding og bruk

operere inn levande vev frå ein annan stad på kroppen eller frå eit anna individ;
operere inn eit levande organ frå eit anna individ
Døme
  • kirurgen transplanterte eit nyre frå mora på sonen
Artikkelside
Side 9 av 12