Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
52 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 52 oppslagsord

skule 1, skole 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skóli, skúli i skúlameistari, gjennom gammalengelsk scol f, eller lågtysk schole; eldre nederlandsk scoele (som u-en i I skule kanskje kjem av) opphavleg frå gresk skhole ‘fritid, kvild frå kroppsarbeid, sysselsetjing med lærdomsøvingar’

Tyding og bruk

  1. (institusjon som driv regelbunden) opplæring, undervisning
    Døme
    • skulen byrjar kring 20. august;
    • arbeide i skulen – drive som lærar;
    • den vidaregåande skulen
  2. bygning der ein held skule (1, 1)
    Døme
    • byggje ny skule;
    • ha lang veg til skulen
  3. elevar og lærarar ved ein skule (1, 2)
    Døme
    • heile skulen hadde fri i går
  4. krins, retning innanfor eit (fag)område, særleg vitskap og kunst
    Døme
    • ei bok som danna skule

Faste uttrykk

  • av den gamle skulen
    med ei meir gammaldags haldning
  • ein hard skule
    ein nådelaus og vond røyndom
    • gå, lære i ein hard skule
  • halde skule
    gje undervisning
Artikkelside

kyrie eleison

substantiv inkjekjønn

Uttale

kyˊrie eleˊisån

Opphav

frå gresk ‘Herre, miskunne oss’; jamfør kyrkje (1

Tyding og bruk

bøn som blir sungen når høgmessa byrjar
Artikkelside

kritisk punkt

Tyding og bruk

Sjå: kritisk, punkt
  1. stad i unnarennet i hoppbakke der overgangen byrjar
    Døme
    • det kritiske punktet i bakken er på 90 meter
  2. svært viktig eller avgjernde del av noko
    Døme
    • prisen er eit kritisk punkt i forhandlingane
Artikkelside

kritisk

adjektiv

Opphav

frå tysk kritisch, av fransk critique; jamfør kritikk

Tyding og bruk

  1. som har lett for å kritisere (1);
    streng, negativ
    Døme
    • ikkje sjå så kritisk ut!
  2. granskande, undersøkjande
    Døme
    • ei kritisk prøving av praksisen
  3. som gjeld eller er teikn på ei krise;
    avgjerande, farleg
    Døme
    • sjukdomen tok ei kritisk vending;
    • situasjonen er kritisk
  4. i fysikk: som dannar ein overgang eller ei ytre grense
    Døme
    • kritisk masse;
    • kritisk temperatur

Faste uttrykk

  • kritisk punkt
    • stad i unnarennet i hoppbakke der overgangen byrjar
      • det kritiske punktet i bakken er på 90 meter
    • svært viktig eller avgjernde del av noko
      • prisen er eit kritisk punkt i forhandlingane
Artikkelside

kanon 1

substantiv hankjønn

Uttale

kaˊnon

Opphav

frå gresk ‘(måle)stong, rettesnor’

Tyding og bruk

  1. regel, føresegn (i den katolske kyrkja)
  2. skrifter i Bibelen som er rekna for ekte og autoritative heilt frå oldkyrkja;
    til skilnad frå apokryf (1
  3. liste over helgenar
  4. fleirstemd song der alle stemmene har same melodi, men byrjar ulikt
  5. samling av (skjønn)litterære verk som er rekna for å vere dei beste gjennom tidene
    Døme
    • kanon for verdslitteraturen;
    • norsk litterær kanon
Artikkelside

kyrkjeår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

år som byrjar første søndagen i advent
Artikkelside

in medias res

adverb

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

rett på sak, utan innleiing
Døme
  • romanen byrjar in medias res
Artikkelside

jakt 2

substantiv hokjønn

Opphav

av lågtysk jacht eller lånt på nytt frå tysk Jagd; sjå jage

Tyding og bruk

  1. oppsporing og forfølging av dyr for å felle det;
    Døme
    • gå på jakt;
    • vere på jakt;
    • drive jakt på rein
  2. Døme
    • jakta byrjar 25. august
  3. det å prøve å finne eller få tak i noko eller nokon
    Døme
    • politiet tok opp jakta på tjuvane;
    • vere på jakt etter hybel
Artikkelside

inngang

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt inngangr

Tyding og bruk

  1. det å gå inn (i eller til noko)
    Døme
    • inngangen går føre seg gjennom porten på langsida
  2. opning, ofte med port, dør eller liknande, der ein går inn
    Døme
    • det var vakt ved alle inngangar;
    • hybel med eigen inngang
  3. Døme
    • ved inngangen til det nye året
  4. stad der noko byrjar
    Døme
    • ved inngangen til siste sving låg løparane likt
  5. det å kome inn i eit miljø, ein krins eller liknande og bli anerkjend;
    Døme
    • der fekk han lettare inngang hos folket
  6. punkt der noko blir innteke eller tilkopla
    Døme
    • ein respiratorslange med inngang for inhalator
Artikkelside

ta form

Tyding og bruk

bli ferdig;
utvikle seg;
Sjå: form
Døme
  • planane byrjar å ta form;
  • det nye kyrkjebygget er i ferd med å ta form
Artikkelside
Side 2 av 6