Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
14 treff

Nynorskordboka 14 oppslagsord

rastlaus

adjektiv

Opphav

av rast (3

Tyding og bruk

kvilelaus, uroleg
Døme
  • kjenne seg rastlaus;
  • ei rastlaus kvinne
  • brukt som adverb:
    • vandre rastlaust omkring
Artikkelside

verpesjuk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. om høne: som går uroleg og kaklar før ho skal verpe
  2. om person: som ynskjer seg barn
    Døme
    • ein verpesjuk 29-åring

Faste uttrykk

  • som ei verpesjuk høne
    uroleg, rastlaus;
    utolmodig
    • han sprang rundt som ei verpesjuk høne
Artikkelside

unådig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje er nådig (2);
    som misliker noko;
    uvenleg, ublid;
    nådelaus, streng
    Døme
    • unådig kritikk
  2. rastlaus, uroleg, utolmodig;
    i ulag, gretten, grinete;
    misnøgd
    Døme
    • ungen er så unådig

Faste uttrykk

  • ta noko unådig opp
    bli fornærma eller harm over noko
    • ein idé som vart teken unådig opp
Artikkelside

natur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin natura ‘fødsel’; jamfør norrønt náttúra

Tyding og bruk

  1. landskap som ikkje er skapt av menneske, som har eit plante- og dyreliv, og som kan skildrast ut frå topografi, klima og liknande;
    til skilnad frå byar, parkar, gardar og liknande
    Døme
    • rein og urørt natur;
    • kome seg ut i naturen;
    • vern om naturen;
    • oppleve den storslåtte naturen
  2. den sanselege eller materielle verda som heilskap, den ytre røynda;
    til skilnad frå den åndelege eller indre verda
    Døme
    • lovene i naturen
  3. noko opphavleg, uutvikla, lite påverka av menneska; motsett kultur
    Døme
    • attende til naturen;
    • kamp mellom natur og kultur
  4. medfødd eller opphavleg knippe eigenskapar ved ei gruppe, ein person, ein ting eller eit fenomen;
    vesen, eigenart, grunnhått, drift (3);
    Døme
    • høna er frå naturen si side aktiv
  5. karakteristisk måte å te seg på hos eit levande vesen, typisk med individuelle skilnader i ei gruppe;
    legning, sinnelag, temperament, gemytt, lynne
    Døme
    • av natur er eg rastlaus

Faste uttrykk

  • liggje i sakas natur
    vere gjeve av naturlege tilhøve
    • det ligg i sakas natur at frivillig arbeid ikkje er noko vi kan påleggje folk
  • tre av på naturens vegner
    trekkje seg vekk for å gå på do
Artikkelside

kvikksølv, kvikksylv

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kviksilfr, etter latin argentum vivum ‘levande sylv’; jamfør kvikk

Tyding og bruk

  1. giftig, sølvkvitt metallisk grunnstoff (1) som har atomnummer 80;
    kjemisk symbol Hg
  2. målesøyle i termometer;
    temperatur
    Døme
    • kvikksølvet står på 20 °C

Faste uttrykk

  • ha kvikksølv i baken
    ikkje kunne halde seg i ro;
    vere rastlaus
Artikkelside

som ei verpesjuk høne

Tyding og bruk

uroleg, rastlaus;
utolmodig;
Sjå: verpesjuk
Døme
  • han sprang rundt som ei verpesjuk høne
Artikkelside

stundeslaus

adjektiv

Tyding og bruk

som har lita tid;
Artikkelside

ha kvikksølv i baken

Tyding og bruk

ikkje kunne halde seg i ro;
vere rastlaus;
Sjå: kvikksylv
Artikkelside

hyperaktivitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

særs rastlaus åtferd;
stor uro
Artikkelside

nervøs

adjektiv

Opphav

frå fransk; av latin nervosus ‘senesterk’

Tyding og bruk

  1. som gjeld nervane
    Døme
    • nervøse lidingar;
    • få nervøst samanbrot
  2. som har dårlege nervar;
    Døme
    • han vart nervøs av det store arbeidspresset;
    • ho gjekk med korte, nervøse steg
  3. Døme
    • du gjer meg nervøs;
    • ho var veldig nervøs for oppkøyringa;
    • faren tok til å bli nervøs for guten
  4. i overført tyding: ustabil
    Døme
    • ein nervøs aksjemarknad
Artikkelside
Side 1 av 2